ESD Kaynaklar

Mamut Oyunu Modeli (Stella)

Basit bir nüfus modeli üzerinde denemeler yapmak

Modeli kullanarak mamut nüfusunun zaman boyunca davranışını izleyebilir, başlangış nüfusunu, doğrum ve ölüm oranlarını değiştirerek yeni davranışlar üretebilirsiniz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Küre Isınırken

Sera gazı etkisi

Günümüzde, tüm insanlığı etkileyen en önemli sorunlardan biri de iklim değişikliği. İklim değişikliğine neden olan birçok etken var. Bu etkenlerin başında da sera gazları geliyor. Kinesitetik bir oyunla desteklenen etkinlik, atmosferdeki karbondioksit gazının davranışını örnek vererek sera gazı etkisini anlatıyor.

Öğrenciler iklim değişikliği ile ilgili bir kitap okuduktan sonra, önce merdevienleri hazırlıyor, penguenlerle ilgili görsel ve istatistiksel bilgiler ediniyorlar, oyun sonrasında zamman bpyunca davranış, nedensel döngü ve stok-akış diyagramları ile iklim değişikliği sorununa çözümler bulmaya çalışıyorlar.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler

Desteklenen MEB Kazanımları:

F.5.6.2.3 İnsan faaliyetleri sonucunda gelecekte oluşabilecek çevre sorunlarına yönelik çıkarımda bulunur.

F.8.6.3.3 Küresel iklim değişikliklerinin nedenlerini ve olası sonuçlarını tartışır.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Karbon Hesaplayıcısı

Okullar için karbon ayak izi hesaplama yardımcısı

Karbon hesaplayıcısı ile sınıfınızın bir yıl boyunca yapacağı sera gazı salımlarını hesaplayabilir, iklim değişikliği ve enerji konulu çalışmalarınızın etkilerini görebilirsiniz.

Dosya salt okunur olarak açılacaktır, Google hesabınız varsa, kendi Drive'ınızda bir kopyasını oluşturup çalışmaya başlayabilirsiniz. Google hesabınız yoksa (ve açmak istemiyorsanız) menüden "Farklı indir" seçeneği ile dosyanın bir kopyasını bilgisayarınıza indirebilirsiniz.

(Çalışma taslak halindedir, hesaplama dosyasında hatalar veya eksiklerle karşılaşabilirsiniz. Böyle bir durumda "bilgi@sistemdunucesi.org" adresine bilgi verebilirseniz çok seviniriz.)

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Kaldıraç, Giderek Yaklaşma

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Hak, özgürlük ve sorumluluk

Temel değerler arası ilişkiler

Çıkarım merdivenleri ile başlayan, çıkarım merdivenlerinin sonuç bölümleri ile bir stok akış diyagramı hazırlanması ile devam eden, son olarak da stoktaki değişken ve diğer değişkenlerin ilişkilendirilmesi ile nedensel döngü diyagramı ile tamamlanan bir çalışma.

4.Sınıf İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi dersi 2.Ünite kazanımlarına yönelik hazırlanmıştır.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar

Desteklenen MEB Kazanımları:

Y.4.2 Hak, Özgürlük ve Sorumluluk

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Ayı Öyküsü

Hoşumuza giden şeyleri yapmak nasıl hoşumuza gitmeyen şeylere neden olur?

2016 yılı Akademi (Oscar) Ödüllerinde "En İyi Kısa Animasyon Film" kagegorisinde ödül almış olan "Bear Story" adlı filmin film içinde film bölümü. Bu bölüm mutlu sonla bitiyor. Filmin kendisi oldukça karamsar.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Küçük Fare ile Kırmızı Duvar

Kendimiz veya başkaları tarafından koyulan sınırlar

Korkularımızla yüzleşmeye, özgürlüğü keşfetmeye ve kendi içimizdeki değişimlere, bizim kontrolümüz dışında yaşanan değişimlere açık olmaya dair yazılmış, yalın, felsefi bir öykü.

Büyük Kırmızı Duvar hep oradaydı. Ama Küçük Fare’nin arkadaşları o duvarın neden orada olduğunu bilmiyordu. Duvarın ötesinde ne olduğunu da bilmiyorlardı. Tek bildiklerini duvardan çok ama çok korktuklarıydı. Ama Küçük Fare merak ediyordu.

Etkinlik önerisinde; önce zaman boyunca davranış sonra stok akış diyagramı kullanarak, korkunun korku, cesaretin cesaeti beslediğini gösteren bir nedensel döngüye ulaşılması planlanıyor.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

ESD Görselleri

Sunumlarda, etkinlik ve ders planlarında kullanılabilecek ESD görselleri.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

ESD Dünya İklimi Oyunu Kolaylaştırıcı Eğitimi

Dünya İklimi Oyunu ve Sistem Düşüncesi

Eğitimin amacı, Dünya İklimi Oyununu oynamış kişilere oyunun sistem düşüncesi ile ilişkisini göstermek, oyunda kullanılan C-ROADS yazılımının temel aldığı dünya iklimi modelinin çok genel tanıtımını yapmak. Eğitim süresince katılımcılar özellikle karbon döngüsü konusunda kapsamlı bilgi ediniyor, nedensel döngü diyagramları kullanarak dünya ikliminin temel dinamiklerini buluyorlar.

(Dünya İklimi Oyununun oynanması için böyle bir eğitime gerek yok, Dünya İklimi Simülasyonu kaynağında bir Dünya İklimi Oyunu düzenlemek için gereken tüm bilgileri ve belgeleri bulabilirsiniz.)

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Sistem Düşüncesi ile Tarih

İsimler, günler ve olaylardan çok daha fazlası

Tarih, sürekli yeni parçalar eklenen ve hiçbir zaman tamamlanmayacak olan büyük bir bulmacadır. Bulunan yeni bilgilerle, edinilen yeni bakış açıları ile bulmacanın boşluklarını doldurmaya çalışırız.

Ancak bir tarihçiyi heyecanlandıran tek tek parçalar değil geçmişle ilgili anlamlı bilgi sağlayan ilişkiler bütünüdür.

Sistem düşüncesi, nüfusun nasıl değiştiğini ve bu değişimde çevresel ve sosyal sistemlerin ne oranda etkili olduğunu ortaya çıkarmamıza yardımcı olur.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler

Desteklenen MEB Kazanımları:

TA.9.1.1 Bir araştırma alanı ve bilim dalı olarak tarihin konusunu, kapsamını ve diğer bilim dallarıyla ilişkisini açıklar.

TA.9.1.2 Tarih öğrenmenin amaç ve yararlarını kavrar.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

1071'den itibaren Anadolu'da Türkler

1071'den 1923'e

1071 Malazgirt savaşından 1923 Cumhurityetin ilanına kadar geçen 852 yıl boyunca kurulan Türk devletlerinin ve beyliklerin büyüklüklerinin Zaman Boyunca Davranış Grafiklerini ve haritalarını içeren bir Google Sunum dosyası.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Öğrenme Kuramları

Yerleşik öğrenme kuramlarının kavramsal haritası

HoTEL (Holistic Approach to Technology Enhanced Learning) AB Projesi kapsamında Richard Millwood tarafından 30 Nisan 2013'te tasarlanmış olan harita zorunlu olarak tüm öğrenme kuramlarının küçültülmüş bir resmi olsa da kilit bilim dalları, kuramcıları, kavram ve değer dizilerini haritalamayı amaçlıyor.

Haritanın etkileşimli İngilizce aslına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Alışkanlık İlişkileri

Sistem Düşünür Alışkanlıkları ilişkilendirme denemesi

İlişki diyagramı okul öncesi öğretim programına destek amaçlı yapılan bir çalışmada kullanılmak üzere hazırlanmıştır, bir nedensel döngü diyagramı değildir. Sistem Düşünürü Alışkanlıkları arasında, nedenselliği de içeren, bir biçimde öncelik sonralık ilişkilerini ortaya çıkarma çabasının ürünüdür.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Şişede Kompost

Doğal (organik) malzemelerin ayrışmasını ve kompost haline gelmesini gözlemleyebileceğiniz bir etkinlik

Hava, su, kahverengi (bol karbomlu) ve yeşil (bol azotlu) doğal (organik) malzemeler uygun oranda bir araya geldiğinde, bakteri ve mantarları çeker, bu malzemelerle beslenmelerine neden olurlar. Beslenip çoğalmaları süreci boyunca karbondioksit, su ve ısı enerjisi çıkışı gerçekleşir. Bunun sonucunda sıcaklık artar ve malzeme miktarı azalır.

Öğrenciler bu değişimleri 6 hafta boyunca izlerler, kaydederler ve Zaman Boyunca Davranış Grafiklerine çizerek, tarışırlar

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Birikme, Gecikmeler

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.1.6.5 Geri dönüşümü yapılabilecek maddeleri ayırt eder.

HB.2.6.4 Tüketilen maddelerin geri dönüşümüne katkıda bulunur.

HB.3.6.4 İnsanların doğal unsurlar üzerindeki etkisine yakın çevresinden örnekler verir.

HB.3.6.5 Doğa ve çevreyi koruma konusunda sorumluluk alır.

HB.3.6.6 Geri dönüşümün kendisine ve yaşadığı çevreye olan katkısına örnekler verir.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Splash!

Bol sulu bir oyun

Splash! yeni başlayanlar için tasarlanmış basit bir modelleme yazılımıdır. Sistem dinamiklerinin temel ilkeleri korunarak, akışkan fiziğinin benzetimi ile sistem dinamikleri, eğlenceli ve kolay kullanılabilir biçimde birleştirilmiştir.

Ortaokul ve lise öğrencilerinin sistem dinamiklerini öğrenmeleri sırasında kullanılabilir.

Splash! tabletler ve taşınabilir telefonlar için tasarlanmıştır. Bu nedenle iOS ve Android işletim sistemlerini kullanan cihazlarda çalışabililir.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Ankara Savaşı - 1402

Fetret Devrini başlatan olay

28 Temmuz 1402 Cuma günü Ankara yakınlarında Çubuk ovasında Osmanlı Devleti ile Timur Hanlığı arasında yapılan savaşın Zaman Boyunca Davranış Grafiği ve Stok Akış Diyagramları ile çözümlenmesi.

Desteklenen MEB Kazanımları:

TA.10.2.1 1302-1453 yılları arasındaki süreçte meydana gelen başlıca siyasi gelişmeleri tarih şeridi ve haritalar üzerinde gösterir.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Napolyon'un Rusya Seferi

Bugüne kadar çizilmiş en iyi istatistiksel grafik

Charles Joseph Minard'ın, 1869 yılında çizdiği, Napolyon'ın 422.000 kişilik Büyük Ordusunun Moskova seferi boyunca nasıl 10.000 kişiye kadar küçüldüğünü gösteren grafik. (Çizgi kalınlığı asker sayısı ile orantılıdır) Üstteki çizgi gidiş, alttaki çizgi dönüş yolunu göstermektedir. Sıcaklıkların bulunduğu tablo dönüş yolu boyunca ölçülen sıcaklıklardır.

Grafik iki boyutta altı çeşit bilgi vermektedir: Napolyon'un birliklerinin asker sayısı, alınan yol, sıcaklık, enlem ve boylam, yolculuğun yönü ve günlere göre ordunun nerede olduğu.

Benzer bir kayıp Birinci Dünya Savaşı sırasında gerçekleşen Sarkıkamış Harekatında da yaşanmıştır. Bu grafikten esinlenerek yapılan çalışmaya buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Bu kaynak MEB'nın herhangi bir öğretim programı kazanımı ile ilişkili değildir, Zaman Boyunca Davranış Grafiklerine farklı bir bakışı açısı kazandırması amacı ile hazırlanmıştır.

Grafiğin Fransızca orijinaline buraya tıklayarak, İngilizce çevirisine buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

(Yale Üniversitesi'nde istatistik, bilgisayar ve veri görselleştirme konularında çalışan Prof. Edward Tufte "bugüne kadar çiziilmiş en iyi istatistiksel grafik olabilir" yorumunu yapmıştır.)

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Milli Mücadele

Kaybedilen ve Kazanılan Toprakların Zaman Boyunca Değişimi

(Etkinlik geliştirme aşamasındadır.)

30 Ekim 1918'de boğazların kontrolunun kabedilmesinden 29 Ekim 1923 Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşuna kadar gerçekleşen olayların harita ve zaman boyunca davranış grafikleri kullanılarak gösterimi

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim

Desteklenen MEB Kazanımları:

SB.4.2.4 Millî Mücadele kahramanlarının hayatlarından hareketle Millî Mücadele’nin önemini kavrar.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Tarihçe

Sistem Düşüncesinin ve Sistem Dinamiklerinin kısa tarihçesi

Tarihçe, Sistem Dinamikleri Derneği'nin "System Dynamics: 60 Years of Progress" adlı bilgi görselinden, SİSDİN web sayfasından ve Eğitimde Sistem Düşüncesi çalışmalarından yararlanılarak hazırlanmıştır.

"System Dynamics: 60 Years of Progress" bilgi görselinin Türkçe çevirisine buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Buz Dağı ve Zaman Boyunca Davranış Grafiği

Eğitimde Sistem Düşüncesi Uygulayıcı Eğitiminde "Buz Dağı ve Zaman Boyunca Davraış Grafiği" araçlarının genel tantımında kullanılan video.

Zaman Boyunca Davranış posterinin pdf biçimli dosyasına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Stok Akış Diyagramı

Eğitimde Sistem Düşüncesi Uygulayıcı Eğitiminde "Stok Akış Diyagramı" aracının genel tantımında kullanılan video.

Stoklar ve Akışlar posterinin pdf biçimli dosyasına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Birikme

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Nedensel Döngü Diyagramı

Eğitimde Sistem Düşüncesi Uygulayıcı Eğitiminde "Nedensel Döngü Diyagramı" aracının genel tantımında kullanılan video.

Nedensel Döngüler posterinin pdf biçimli dosyasına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Karşılıklı Bağımlılıklar

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Çıkarım Merdiveni

Eğitimde Sistem Düşüncesi Uygulayıcı Eğitiminde "Çıkarım Merdiveni" aracının genel tantımında kullanılan video.

Çıkarım Merdiveni posterinin pdf biçimli dosyasına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zihinsel Modeller

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

ESD Uygulayıcı Eğitimi (Güncel)

ESD eğitimi almış ve uygulama deneyimi olan öğretmenler tarafından veirlen "ESD Düzey 1 (Uygulayıcı) Eğitimi" boyunca kullanılan slayt, form ve yönergeler

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

ESD Yetkinlik Geliştirme (Kolaylaştırıcılık) Eğitimi 1

ESD Yetkinlik Geliştirme Eğitimi 1, ESD Uygulayıcı Eğitimi almış, en az bir yıl uygulama deneyimi olan öğretmenlerin sistem düşüncesi konusunda yetkinliklerini geliştirmek amacı ile hazırlanmıştır. Bu nedenle ESD Yetkinlik Geliştirme Eğitimlerinin, ESD Uygulayıcı Eğtiimlerinden sonra alınmasını öneriyoruz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Kaynak Hazırlama Kılavuzu

ESD Etkinliği hazırlamak için bir başvuru kaynağı ve eğitim videosu

Kılavuz, ESD etkinliklerinin hazırlanmasında Google Drive ve ağırlıklı olarak Google Documents programlarının nasıl kullanılabileceğine yönelik birkaç kısa yol konusunda yardımcı olmak ve belgeler arası olabildiğince standartlaşma sağlayarak belgelerin anlaşılırlığını artırmak amacı ile hazırlanmıştır.

Kılavuzun her kaynak hazırlamada baştan sonra incelenmesi yerine gerektikçe başvurulacak bir kaynak olarak kullanılması öngürülmektedir.

Başlarken:
Sabırlı olun. Önemli olan hazırladığınız kaynağın içeriği. Zarf mazruftan önemli değil.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Sıcak Kompost

Doğanın geri dönüşüm yöntemini öğrenmek

Organik maddelerin 3-4 hafta içinde ayrışmasının gözlenmesini ve bu süre boyunca yapılabilecek çeşitli etkinlikleri içeren bir program.

Öğrenciler, kompost yığını hazırlıyor, ayrışma boyunca yığının sıcaklığını ölçüyor, bu sıcaklığın değişimine neden olan sistemi öyküler, zaman boyunca davranış grafikleri, stok akış diyagramları ile inceliyorlar.

Amaçlanan düşünce değişikliği: Organik -bitkisel ve hayvansal- atıklar çöp değildir. Tam tersine, organik atıklar çok zengin bir toprağa dönüşebilir. Çöp, toprak kaybıdır (erozyon).

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.1.6.5 Geri dönüşümü yapılabilecek maddeleri ayırt eder.

HB.2.6.4 Tüketilen maddelerin geri dönüşümüne katkıda bulunur.

HB.3.6.4 İnsanların doğal unsurlar üzerindeki etkisine yakın çevresinden örnekler verir.

HB.3.6.5 Doğa ve çevreyi koruma konusunda sorumluluk alır.

HB.3.6.6 Geri dönüşümün kendisine ve yaşadığı çevreye olan katkısına örnekler verir.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Sistem Düşüncesi ve Eğitim Sorunlarıyla İlişkileri

Prof. Dr. Yaman Barlas'ın 10 Mart 2018 tarihinde Denizli PEV Okulları tarafından düzenlenen Eğitimde Sistem Düşüncesi Deneyim Paylaşım Sempozyumunun açılışında yaptığı konuşma

Emlak fiuyatlarından, yayın hareketine, yüksek tansiyondan, çöken okullara, çok farklı gibi görünen olayların altında yatan yapının benzerliği,
sistemin yapısından kaynaklanan dinamik (zaman boyunca değişen) sorunların zorluğu,
sistem düşüncesinin okul öncesinden başlayarak eğitimin bir parçası olmasının geiteceği iki önemli katkı,

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Çöp Kafalı Çocuk

Çevre kirliliği ve kurallar

Çocuğun biri yediği her şeyin kâğıdını, kutusunu, kabuklarını yerlere atarmış. Uzaylı çocuk onun, çöpleri çok sevdiği için sağa sola attığını sanmış ve çocuğa bir sürpriz hazırlamaya karar vermiş. Ama ne sürpriz!

Sistem düşüncesi araçları ile çöplerin (çevre kirliliğinin) artması ve azalmasının araştırılması.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Şeker Ne Kadar Şeker?

İyi şeker, kötü şeker ve amaçlanmayan sonuçlar

MEB İlköğretim öğretim programlarında beslenme ile ilgili kazanımlara yönelik (Hayat Bilgisi dersi Dengeli Beslenme temel yaşam becerisi) yaklaşık üç haftalık etkinlikler dizisi. Sistem düşüncesi araçlarını kullanarak şekerin yararları ve zararları konusunda farkındalık yaratmayı amaçlıyoruz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.1.3.3 Sağlığı için yararlı yiyecek ve içecekleri seçer.

HB.2.3.1 Sağlıklı büyüme ve gelişme ile kişisel bakım, spor, uyku ve beslenme arasındaki ilişkiyi fark eder.

HB.2.3.2 Dengeli beslenmeye uygun öğün listesi hazırlar.

HB.3.3.4 Vücudun gereksinimi olan besinleri yeterli miktarlarda, uygun zamanlarda ve dengeli bir şekilde tüketir.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Herkesin Bir İşi Var

Solucanların sincaplarla ne ilişkisi olabilir?

Bir sabah, annesi Küçük Kırmızı Sincap' a artık yiyeceğini kendisinin bulması gerektiğini söyler. Küçük Kırmızı Sincap, arkadaşı Tombul Sincap ile birlikte badem ve ceviz ağaçlarının dallarında minik bir yolculuğa çıkar. Bu yolculuk sırasında; ağaçkakan, solucan, bülbül ve Ayşe adlı küçük bir kızla tanışırlar.

Yolculuk sırasında sincapların öğrendikleri üzerinden bir İlişki Çemberi uygulaması

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Kalıp Yapılar

arketip, kök örnek, asıl numune

Kelime anlamıyla kalıp, şablon, kök örnek şeklinde ifade edilen arketipler gerçekte insan kültürünü oluşturan yapı taşlarıdır. İnsanlar uzun dönemler boyunca karşılaştığı benzer olayları bir süre sonra belli davranış kalıplarına oturtmuş ve bu kalıpları kuşaklar boyunca aktarmaya başlamıştır.

Derleme yazıda en sık karşılaşılan sistem kalıp yapıları, arketipleri (Tırmandırma, Başarılının Başarısı, Yükü kaydırmak, Geri tepen düzeltmeler, Ortak malların trajedisi, Eriyen hedefler) için tanım, örnek, sorulacak sorular, tuzak ve çıkış yolları konusunda bilgi veriliyor.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kapsamlı Düşünme, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Gecikmeler

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Sunum Değerlendirme Önerileri

Deneyim Paylaşım Sempozyumu için birkaç anımsatma

ESD Deneyim Paylaşım Sempozumu sunumları için değerlendirmenin amacı seçmek değil, geri bildirimde bulunmaktır.

Sempozyum çok daha büyük bir sürecin küçük bir parçası. Sunum, ESD Uygulayıcı Eğitimi ile başlayan, etkinliklerin tasarlanması, uygulanması, danışmanların destekleri ile süren, sempozyum sonrasında da öğretmenlerin kolaylaştırıcı olma yoluna girdikleri ve hatta dernek üyesi oldukları, aslında hiç bitmemesi amaçlanan, bir sürecin parçası.

Bu nedenle değerlendirme, sunum temelinde deneyimlerin paylaşıldığı bir işbirliği ortamıdır.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Sistemin Yapısı, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Giderek Yaklaşma

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Fibonacci

Tavşan Problemi

1202 yılında Leonardo Fibonacci bugüne kadar matematik alanını en çok etkilemiş olan kitaplardan birini yazdı.

Liber Abaci basit aritmetik problemlerinden kesirlere, ticari hesaplamalara; birim çevirilerinden, kareköklere, küpköklere; binomlardan, geometriye kadar çeşitli konularda pek çok problem içermektedir.

Sonradan çok ünlü olan Fibonacci sayı dizilerinin anlatıldığı "tavşan problemi" de bu problemlerden biridir.

Etkinlik, Fibonacci dizilerinin (tavşan probleminin) stok-akış modeli ile nasıl tanımlanabileceği, geliştirilebileceği üzerine bir çalışmadır.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Ters Yüz

Kafamızın içindeki küçük sesler

2015 yılında Türkiye'de gösterime giren, 2016 yılında en iyi animasyon dalında Oscar alan, bilim danışmanlığını duygular konusunda uzman psikologların (UC Berkeley üniverisitesinden Prof. Dacher Keltner ve UCSF üniversitesinden Prof.Paul Ekman) yaptığı animasyon filminin sistem düşüncesi araçları ile çözümlenmesi için bir etkinlik taslağı.

Riley'nin çevresi olan ilişkilerinin zaman boyunca değişimi, bu değişime duyguların etkisi ve duyguların kendilerinde gerçekleşen değişim.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Yıldızlı Gece

Çıkaırm Merdiveni ile resim çözümleme

Hollandalı ressam Vincent van Gogh'un en tanınmış resimlerinden olan Yıldızlı Gece resminde neler görüyorum, neler düşünüyorum ve bunlar bana neler hissettiriyor sorularını sorarak Çıkarım Merdiveninin basamaklarını tırmanan bir etkinlik önerisi.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Nüfus

Yastık altı hesabından Göçlere

Matematik ve Sosyal Bilgiler 7.Sınıf konularına göre hazırlanmış bir etkinlik.

Matematik dersinde; sayılar ve işlemler (oran orantı, yüzdeler), cebir (eşitlik, denklem, sayı örüntüleri) ve veri işleme (çizgi grafik) öğrenme alanlarına,
Sosya Bilgiler dersinde; insanlar, yerler ve çevreler (Türkiye'de nüfus ve göç) öğrenme alanına yönelik uygulamalar içerir.

Dört aşamadan oluşan etkinlik boyunca, Stella adlı simülasyon programının kullanılmaktadır.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kapsamlı Düşünme, Birikme

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Kanatsız Arı Mu

"Hayatın renkli gökyüzünde süzülmek için kanatlara ihtiyacımız var mı?"

"Neşeli vızıltıların eksik olmadığı kovan o gün çok sessizdi. Bir mektup almıştı arılar. Mektuba göre, kanatları olmayan işçi arı kovandan gönderilecekti. Bu, çok sevdikleri, gülümseyişine bayıldıkları arkadaşları Mu'ya veda edecekleri anlamına geliyordu. Ama Kraliçe'yi ikna edebilirlerdi..."

Stok akış diyagramı ve Çıkarım Merdiveni ile kurallar üzerine bir etkinlik taslağı.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.1.1.2 Kendisiyle akranları arasındaki benzer ve farklı yönleri ayırt eder.

T.3.1.11 Sözlü yönergeleri uygular.

T.3.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.3.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.

T.3.3.11 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.3.3.13 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.3.3.24 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.

T.3.3.28 Tablo ve Grafiklerde yer alan bilgilere ilişkin soruları cevaplar.

T.4.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.

T.4.1.3 Dinlediği/izlediği metni ana hatlarıyla anlatır.

T.4.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.4.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.4.3.19 Metinle ilgili sorular sorar.

T.4.3.25 Yönergeleri kavrar.

T.4.3.27 Okuduğu metindeki kahramanların özelliklerini karşılaştırır.

T.4.3.28 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.

T.4.3.34 Grafik, tablo ve çizelgelerle ilgili soruları cevaplar.

T.4.3.37 Okuduğu metindeki olaylara ilişkin düşüncelerini ifade eder.

T.4.4.14 Yazdıklarını zenginleştirmek için çizim, Grafik ve görseller kullanır.

T.4.4.6 Görselleri ilişkilendirerek bir olayı anlatır.

T4.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

5 Çocuk 5 İstanbul

Bir fes, bir ayna, bir para, bir çömlek ve bir toka ile kısa İstanbul tarihi

Günümüzün İstanbul’unun kalabalık semtlerinden birinde yaşayan Mert,

Osmanlı Sultanı’nın düzenlediği şenlikleri izlemek için sabırsızlanan Hamdi,

Hipodrom’da düzenlenen yarışları ailesiyle birlikte izlemeye giden Helen,

Bization döneminde balıkçılık yapan dedesine yardım eden Milya,

İstanbul’un tarihöncesi bir mağarasında yaşayan kemik tokalı kız,

Yaşam zorluğunun zaman boyunca davranış grafiği ve stok-akış diyagramı ve insan uygarlığını geliştiren nedensel bir döngü

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.3.2.8 İstek ve ihtiyaçlarını karşılarken kendisinin ve ailesinin bütçesini korumaya özen gösterir.

GÖRÜNTÜLE

Ortak Malların Trajedisi (Türkçe alt yazılı)

Aşırı avlanma, süper mikroplar ve küresel ısınmanın nedeni aynı şey olabilir mi?

1968 yılında Garrett Hardin adında bir adam aşırı nüfus konusunda bilimsel bir yazı yazdı. Yazısı, tarihin en büyük sorunlarına neden olan insan davranış örüntülerini anlatıyordu.

TEDEd videosu, ortak malların trajedisi adını verdiği, bir sistem arketipi de olan, bu davranış örüntülerini anlatıyor.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kapsamlı Düşünme, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.3.6.5 Doğa ve çevreyi koruma konusunda sorumluluk alır.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Nedensel Döngülerle Etik

Doğru davranış niçin önemlidir?

Hoşgörü, hak, adalet, sevgi, saygı, özzgürlük, sorumluluk, dürüstlük, cesaret, cömertlik gibi değerleri içeren davranışların sorunlarımızı çözme biçimi konusunda bir nedensel döngü denemesi.

Sunumda kullanılan nedensel döngü yapısı, etik ile ilgili yapılacak, öykü incelemesi gibi çalışmalarda kullanılabilir.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Gecikmeler

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Sunum Hazırlama Önerileri

Deneyim Paylaşım Sempozyumu için birkaç anımsatma

Sunumun amacı sistem düşüncesi yaklaşımının eğitim uygulamaları ile ilgili deneyiminizin paylaşımıdır.

Bir başarı öyküsü veya en iyi örnek olması gerekmiyor hatta olabildiğince bu izlenimi yaratmaktan kaçının.

Sistem düşüncesini sınıfınızda uygularken karşılaştığınız her türlü deneyim çok değerlidir. Başarısızlıklar, öğrenme olanakları yaratması nedeni ile başarılardan daha değerlidir. Bunları içtenlikle paylaşmanızı öneriyoruz...

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Sistemin Yapısı, Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller

GÖRÜNTÜLE

Sistem yaklaşımı nedir?

...neye yarar, nasıl uygulanır?

Boğaziçi Üniversitesi’nin bilimsel merak, özgür düşünce ve yaratıcı fikirlerin oluşmasına katkı sağlamak amacıyla başlattığı “Açık Ders” seminer dizisi kapsamında Prof.Dr.Yaman Barlas'ın "Sistem yaklaşımı nedir, neye yarar, nasıl uygulanır?" başlıklı konuşması.

Sistem dinamikleri konusunda, Türkiye'deki en yetkin, dünyada önde gelen kişilerden biri olan Prof.Dr.Yaman'ın anlaşılır bir dille, yaşamdan örneklerle, teknik ayrıntılara girmeden, sistem düşüncesinin tanıtımını yaptığı bir konuşma.

Sistem düşüncesinin ne olduğunu, neden gerektiğini, felsefesini öğrenmek için, bir saatten fazla süren bu konuşmaya, zaman ayırmanızı öneriyoruz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma

GÖRÜNTÜLE

Nefes Al, Kilo Ver

“Solunum yaparak kilo verebilir miyiz?” veya “Nefes alıp verdiğimizde beden ağırlığımızda değişiklik olur mu?”

Ortaokul matematik problemlerinde stok-akış diyagramlarının kullanımına bir örnek.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Işıkları Seven Böcek

Bir böceğin öğrenerek büyüme öyküsü

Kırlarda dolaşan adı sanı belli olmayan küçük bir böcek varmış. Bu böcek ışıklara tutkunmuş. Mum ışığından elektrik lambasına, deniz fenerinden ay ışığına parıldayan her şeyi sever, onlara ulaşmak istermiş. Bu çabası sırasında elektriğin gücünü bile öğrenmiş. Ama ne var ki her zaman gezemiyormuş. Bir de kendi feneri olsa her gece gezebilecek, gezip görecek, görüp neler öğrenecekmiş.

Zaman boyunca davranış grafikleri ve stok-akış diyagramları kullanarak bilgiyi, öğrenmeyi ve unutmayı tartışan bir etkinlik.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim

Desteklenen MEB Kazanımları:

T.3.1.11 Sözlü yönergeleri uygular.

T.3.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.3.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.

T.3.3.11 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.3.3.13 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.3.3.24 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.

T.3.3.28 Tablo ve Grafiklerde yer alan bilgilere ilişkin soruları cevaplar.

T.4.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.

T.4.1.3 Dinlediği/izlediği metni ana hatlarıyla anlatır.

T.4.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.4.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.4.3.19 Metinle ilgili sorular sorar.

T.4.3.25 Yönergeleri kavrar.

T.4.3.27 Okuduğu metindeki kahramanların özelliklerini karşılaştırır.

T.4.3.28 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.

T.4.3.34 Grafik, tablo ve çizelgelerle ilgili soruları cevaplar.

T.4.3.37 Okuduğu metindeki olaylara ilişkin düşüncelerini ifade eder.

T.4.4.14 Yazdıklarını zenginleştirmek için çizim, Grafik ve görseller kullanır.

T.4.4.6 Görselleri ilişkilendirerek bir olayı anlatır.

T4.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Şarkı Söyleyen Kurbağalar

Hayvan sevgisi ve doğa üzerine bir öykü

Bu kurbağalar hiç susmuyor!
Gün boyunca durmadan şarkı söylüyorlar.
Vırak da vırak!
Peki bu kadar seste biz nasıl uyuyacağız?
Kurbağalarla konuşmanın vakti geldi.

Türkiye’de sistem düşüncesi yaklaşımı kullanılarak yazılmış olan ilk öykü.
Öykü, okul öncesi öğretmeni ve Sistem Düşüncesi Derneği kurucularından Özlem Orçun tarafından yazılmıştır.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.1.6.1 Yakın çevresinde bulunan hayvanları gözlemler.

HB.3.6.1 İnsan yaşamı açısından bitki ve hayvanların önemini kavrar.

OÖ.3.4 Bir olay veya durumla ilgili olarak başkalarının duygularını açıklar.

OÖ.3.5 Bir olay veya durumla ilgili olumlu/olumsuz duygularını uygun yollarla gösterir.

T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.

T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Tostoraman (veya Yayazula)

"Farenin biri ormanın kuytusunda gezmeye çıktı. Fareciği gören tilkinin karnı acıktı.“

Ormanın kuytusunda ilerle ve gör neler oluyor cin gibi bir fare karşılaşınca baykuşla, yılanla, bir de aç Tostoraman’la...

İngiltere’de resimli çocuk kitapları kategorisinde pek çok ödül alan, şimdiye dek 32 dile çevrilen ve 5 milyonluk satış rakamına ulaşan Tostoraman öyküsünün analizinde sistem düşüncesi araçlarının kullanılmasına yönelik bir taslak.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller, Kaldıraç

Desteklenen MEB Kazanımları:

OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.

OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.

OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.

OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.

OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.

OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.

OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.

OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.

OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.

OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.

OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.

T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.

T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.

T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.

T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.

T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.

T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Sonuç - Çıkarım Merdiveni

Zihinsel Modeller düzeyinde Kaldıraç Noktaları için bir araç

Waters Foundation eğitiminde geçen Çıkarım Merdiveni ile Evrim Çalkavur'un eğitiminde geçen Düşünce Oluşturma (Sonuç Çıkarma) Merdiveni araçlarının birleştirilmesi ile oluşturulan bir Zihinsel Model görselleştirme aracı (taslağı)

Çıkarım Merdiveni ile ilgili bir video için buraya, Düşünce Oluşturma Merdiveni uygulaması ile ilgili ayrıntılı bilgi için buraya tıklayın.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Bağlantılar, Varsayımlar

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Loraks

Grafiklerle değişimi çalışmak

Loraks (İngilizce özgün adıyla The Lorax), Dr. Seuss'un aynı isimli çocuk kitabından uyarlanan, müzikal fantastik komedi türündeki, 2012 yapımı ABD animasyon filmi.

Filmi izledikten sonra öğrenciler öykü boyunca gerçekleşen olayları grafiklerle gösterirler. Basit sorular sorarak öykünün karmaşık ana konusunu kavramaya çalışırlar. İşletmelerin ve doğal kaynakların gereksinimlerinin nasıl birbirleri ile çelişebileceği konusunda düşünürler.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Kapsamlı Düşünme

Desteklenen MEB Kazanımları:

T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.

T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.

T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.

T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Evrim Çalkavur eğitim notları - Düşünsel Modeller

Beşinci Disiplin, Peter Senge'nin 1990 yılında yazdığı ve "öğrenen organizasyon" kavramını kapsamlı biçimde tanıttığı kitap. Kitaptaki "beşinci disiplin", sistem düşüncesi (diğer dört disiplin (düşünsel modeller, kişisel ustalık, paylaşılan vizyon ve takım halinde öğrenme).

Öğrenen Organizasyon Topluluğu Derneğinden Evrim Çalkavur'un öğrenen organizasyonlar ile ilgili ESD Uygulayıcı Eğitimi Kolaylaştırıcılarına uygulamakta olduğu eğitim dizisinin notlarına buradan ulaşabilirsiniz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Sistemin Yapısı, Zihinsel Modeller

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Düşünmeyi Yeniden Düşünmek

Çıkarım Merdiveni nasıl çalışır? (Türkçe seslendirme)

Her gün insanlarla karşılaşıyor ve etkileşimlerimiz üzerinden çevremizdeki dünya ile ilgili çıkarımlarda bulunuyor ve inançlar geliştiriyoruz. Videoda, bu süreci görselleştirmekte kullanılan bir yöntem olan "Çıkarım Merdiveni"nin tanıtımı yapılıyor.

Videonun orijinaline buraya tıklayarak, Türkçe alt yazılı sürümüne buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zihinsel Modeller

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.2.1.2 Bireysel farklılıklara saygı duyar.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Elmalar Nereye Gider?

K-2 düzeyinde uygulanabilecek bu etkinlik, bir kızın madde döngülerini öğrenme öyküsü.

İdil, doğanın nasıl çalıştığını gördükten sonra geri dönüşümü yeniden keşfediyor.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kapsamlı Düşünme, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.2.6.1 Bitki ve hayvanların yaşaması için gerekli olan şartları karşılaştırır.

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Sistem Yaklaşımı Örneği

"Sürekli İyileştirmenin Ötesinde" (Türkçe altyazılı)

Sistem düşüncesi, yönetim bilimi ve yöneylem konularının öncülerinden Prof.Russell Ackoff'un 1994 yılında sistem düşüncesi bakış açısı ile iyileştirme çalışmalarını değerlendirdiği bir konuşması.

Somut, kolay anlaşılır örneklerle sistem yaklaşımını anlatıyor ve bir sistem düşünürüne yakışır biçimde konuşmasını (pek sezgisel olmayan bir sonuçla) bitiyor.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Sistemin Yapısı

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Dünya Enerjisi Simülasyonu

Dünya Enerjisi Simülasyonu, Dünya İklimi Simülasyonunun tamamlayıcısıdır.

Aralarında temel fark; Dünya İklimi, Amerika Birleşik Devletleri, Çin ve bölgesel bloklar (Avrupa birliği ve gelişmekte olan ülkeler vb) gibi jeopolitik varlıkların iklime etkisine odaklanırken, Dünya Enerjisi, toprak-tarım ve enerji arz kaynakları gibi sektörlerin iklime etkisine odaklanır.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

ESD Uygulayıcı Eğitimi (2016-2017)

ESD eğitimi almış ve uygulama deneyimi olan öğretmenler tarafından veirlen "ESD Düzey 1 (Uygulayıcı) Eğitimi" boyunca kullanılan slayt, form ve yönergeler

Dikkat: Bu bağlantı ile ulaşılacak bilgiler güncel değildir, arşiv amaçlı tutulmaktadır. Kolaylaştırıcı öğretmenler tarafından, geri bildirimler ve deneyimler temel alınarak yeniden tasarlanan, eğitimin son biçimine, kaynaklarda "ESD Uygulayıcı Eğitimi (Güncel)" araması yaparak ulaşabilirsiniz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Doğanın Uyumu

Doğa'nın geri beslemesi neye benzer ve dünyanımızın esnekliğini nasıl sağlar?

Ekosistemlerde sık görülen pekiştirici ve dengeleyici geri besleme döngülerini, bu döngülerin bir araya gelerek nasıl kendilerine özgün bir müzik yarattığını anlatan Türkçe alt yazılı bir TEDEd videosu.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar

GÖRÜNTÜLE

Bir Dağ Gibi Düşünmek

Kurtlar, geyikler ve ağaçlar

İlk çevrecilerden Aldo Leopold'un ünlü kitabı "Bir Kum Yöresi Almanağı" kitabından bir yazının nedensel döngü diyagramları ile değerlendirilmesi.

Ekosistemin tüm unsurlarının birbirleri ile sıkı ilişkisin görüp takdir etmek anlamındaki "Bir Dağ Gibi Düşünmek" ifadesi Aldo Leopold'a ait olup bu ifadeyi ilk kez Bir Kum Yöresi Almanağı'nda kullanmıştır.

Aldo Leopold'un modern çevreciliğie etkisinin ele alındığı ve 2011 yılında gösterime giren belgesel "Green Fire" (Yeşil Alev) Bir Dağ Gibi Düşünmek yazısı üzerine kurgulanmıştır.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.2.6.1 Bitki ve hayvanların yaşaması için gerekli olan şartları karşılaştırır.

T.3.1.11 Sözlü yönergeleri uygular.

T.3.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.3.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.

T.3.3.11 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.3.3.13 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.3.3.24 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.

T.3.3.28 Tablo ve Grafiklerde yer alan bilgilere ilişkin soruları cevaplar.

T.4.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.

T.4.1.3 Dinlediği/izlediği metni ana hatlarıyla anlatır.

T.4.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.4.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.4.3.19 Metinle ilgili sorular sorar.

T.4.3.25 Yönergeleri kavrar.

T.4.3.27 Okuduğu metindeki kahramanların özelliklerini karşılaştırır.

T.4.3.28 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.

T.4.3.34 Grafik, tablo ve çizelgelerle ilgili soruları cevaplar.

T.4.3.37 Okuduğu metindeki olaylara ilişkin düşüncelerini ifade eder.

T.4.4.14 Yazdıklarını zenginleştirmek için çizim, Grafik ve görseller kullanır.

T.4.4.6 Görselleri ilişkilendirerek bir olayı anlatır.

T4.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.

GÖRÜNTÜLE

Sistem nedir?

Okul öncesi için sistem kavramının tanıtımı

Bir okul öncesi öğretmeninin sistem tanıtımı ile ilgili blog yazısı.
Yazının İngilizce orijinaline buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Yazının alındığı blog (Tricky Kids Math) için buraya tıklayın.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Sistemin Yapısı

GÖRÜNTÜLE

Dengeleyici Döngü Örneği

Dünyanın en yararsız makinesi

Makine, yapay zeka konusunun öncülerinden Marvin Minsky tarafından, 1952 yılında Bell Laboratuvarlarında öğrenciyken icat edilmiştir. Makinenin diğer adı "Beni Rahat Bırak".

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Karşılıklı Bağımlılıklar

GÖRÜNTÜLE

Harry Potter ve Ölüm Yadigârları

Harry Potter'ın 7'nci kitap boyunca mutluluğu

Vermont Üniversitesi Karmaşık Sistemler bölümü Sayısal Öykü Laboratuarı, öykü içinde geçen kelimelere göre kahramanın mutluluğunun zaman boyunca davranışını grafiğini çiziyor.
Harry Potter serisinin diğer kitapları ve pek çok klasik kitap için benzer zaman boyunca davranış grafiklerini görmek için buraya tıklayın.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim

GÖRÜNTÜLE

SD Alışkanlıkları (çocuklar için)

Bir "Sistem Düşünürünün Alışkanları" uyarlaması

HelloRuby tarafından yapılan bir çalışma, sevimli çizimler ve çok daha basit bir dil kullanarak sistem düşüncesi alışkanlıklarını tanıtıyor.
Çalışmanın İngilizce orijinaline buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Waters Foundation'ın "Sistem Düşünürünün Alışkanlıkları"na İngilizce için buraya, Türkçe için buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim

GÖRÜNTÜLE

Metro ile Göztepe’den Konak’a (1.Sınıflar için)

Zaman boyunca davranış ve stok-akış diyagramlrı ile toplama çıkarma

"Metro ile Göztepe’den Konak’a" adlı uygulama önerisinin, durak durak ayrılarak 1.sınıflara uyarlanmış halidir.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

M.1.1.2.6 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.

M.1.1.3.2 20’ye kadar (20 dâhil) olan doğal sayılarla çıkarma işlemi yapar.

M.1.1.3.4 Doğal sayılarla çıkarma işlemini gerektiren problemleri çözer.

M.2.1.2.5 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.

M.2.1.3.4 Toplama ve çıkarma işlemleri arasındaki ilişkiyi fark eder.

M.2.1.3.6 Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemini gerektiren problemleri çözer.

M.3.1.2.6 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.

M.3.1.3.4 Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemlerini gerektiren problemleri çözer.

M.3.4.1.2 Grafiklerde verilen bilgileri kullanarak veya Grafikler oluşturarak toplama ve çıkarma işlemleri gerektiren problemleri çözer.

M.3.4.1.3 En çok üç veri grubuna ait basit tabloları okur, yorumlar ve tablodan elde ettiği veriyi düzenler.

M.4.1.2.4 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.

M.4.3.1.4 Uzunluk ölçü birimlerinin kullanıldığı en çok üç işlem gerektiren problemleri çözer.

M.4.3.5.2 Zaman ölçü birimlerinin kullanıldığı problemleri çözer.

M.4.3.6.5 Ton, kilogram, gram ve milligram ile ilgili problemleri çözer. Problem kurmaya yönelik çalışmalara da yer verilir.

M.4.4.1.3 Elde ettiği veriyi sunmak amacıyla farklı gösterimler kullanır.

M.4.4.1.4 Sütun grafiği, tablo ve diğer Grafiklerle gösterilen bilgileri kullanarak günlük hayatla ilgili problemler çözer.

GÖRÜNTÜLE

DÖNGÜSEL

Nedensel Döngü Diyagramı hazırlamak için bir araç

Döngüsel'i kullanarak kolayca döngü çizebilir, çalıştırabilir ve paylaşabilirsiniz. İyi modellemeler!..

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar

GÖRÜNTÜLE

Öykülerin Biçimi

Kurt Vonnegut zaman boyunca davranış grafiği kullanıyor
Çağdaş Amerikan yazarlarından Kurt Vonnegut öykülerin biçimini anlatıyor. 1985'de verdiği dersten bir bölüm. (Türkçe alt yazılı)

Öykülerin Biçimi adlı bilgi görseline (infografik) buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim

GÖRÜNTÜLE

Birinci Dünya Savaşı

Dünya Savaşı, Büyük Savaş, Harb-i Umumi, Seferberlik, Bütün Savaşları Bitirecek Savaş

Sistem Düşüncesi araçları ile;

Savaşın temel nedeni
Cepheler - Çatışmalar

Çanakkale
Sarıkamış

Savaşın sonuçları

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme

GÖRÜNTÜLE

Av - Avcı

Bu ders, öğrencilerin, bir ekosistem içindeki iki hayvan popülasyonunun (kurtlar ve geyikler) karşılıklı ilişkilerini keşfetmelerini sağlar. Simülasyondaki hayvanlardan biri avcıdır. Diğeri ise av. Karşılıklı ilişkiye girip birbirlerini etkiledikçe popülasyonları zaman boyunca artar ve azalır (salınır, dalgalanır).

Etkinlik Creative Learning Exchange tarafından hazırlanan "Yabanda İnişler ve Çıkışlar - Av Avcı (Up and Down in the Wild: Predator and Prey" etkinliğinin güncellenmiş ve birleştirilmiş bir uyarlamasıdır.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.1.6.1 Yakın çevresinde bulunan hayvanları gözlemler.

HB.3.6.1 İnsan yaşamı açısından bitki ve hayvanların önemini kavrar.

GÖRÜNTÜLE

Faraday'ın Mumu

Mum yanarken ne yanar? Parafin mi? Fitil mi?
Bir Mumun Kimyasal Tarihi (The Chemical History of a Candle), Michael Faraday tarafından 1848 yılında Royal Institution'da alevin kimyası ve fiziği konusunda verilen altı derslik serinin başlığıdır. Bu altı ders, Faraday tarafından başlatılan ve günümümzde de aynı yerde aynı biçimde sürdürülen, gençler için Noel dersleri adlı serinin bir parçasıdır.
Etkinlik, bu derslerden ve benzer kaynaklardan esinlenerek, maddenin ile ilgili ünitelere destek olması amacı ile hazırlanmıştır.
Yanan bir mum ve bilimsel içgörü

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme

GÖRÜNTÜLE

Ne kadar çok hayvan!

Öğrenciler, evlerindeki evcil hayvanlar, kuşlar, çevrelerindeki vahşi hayatın içinde hayvanları sürekli görürler. Bu ders, öğrencilerin, popülasyonların zaman boyunca nasıl azalıp arttığını keşfetmelerini sağlar.

Etkinlik Creative Learning Exchange tarafından hazırlanan "Çok Fazla Hayvan (Too Many Animals)" etkinliğinin güncellenmiş ve birleştirilmiş bir uyarlamasıdır.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Kapsamlı Düşünme, Birikme, Gecikmeler

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.1.6.1 Yakın çevresinde bulunan hayvanları gözlemler.

GÖRÜNTÜLE

Kompost

Doğanın geri dönüşüm sistemi
Bitki köklerinin çevresinde bulunan toprağın 1 gramında 10 milyara yakın küçük canlı yaşar...

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.3.6.5 Doğa ve çevreyi koruma konusunda sorumluluk alır.

GÖRÜNTÜLE

İzmir'in Nüfus Değişimi

İzmir'de 1927 yılında 190.000 kişi yaşıyordu. Şimdi daha fazla...
Bir stoklu nüfus modeli üzerinden, çeşitli oranların kullanımı ile nüfus değişiminin öngörülmesi ve nedenleri için tartışma ortamı hazırlamaya yönelik bir simülasyon modeli.
Sosyal Bilgiler dersi kazanımları: 5.Sınıf - Bölgemizi Tanıyalım: Yaşadığı bölgedeki insanların yoğun olarak yaşadıkları yerlerle coğrafî özellikleri ilişkilendirir. 6.Sınıf - Ülkemşz ve Dünya: Görsel materyalleri ve verileri kullanarak dünyada nüfus ve ekonomik faaliyetlerin dağılışının nedenleri hakkında çıkarımlarda bulunur. 7.Sınıf - Ülkemizde Nüfus: Görsel materyaller ve verilerden yararlanarak Türkiye’de nüfusun dağılışının neden ve sonuçlarını tartışır. Matematik dersi kazanımları: 6.Sınıf - Oran: Bir bütünün iki parçaya ayrıldığı durumlarda iki parçanın birbirine veya her bir parçanın bütüne oranını belirler; Aynı veya farklı birimlerdeki iki çokluğun birbirine oranını belirler. 7.Sınıf - Oran ve Orntı: Gerçek yaşam durumlarını, tabloları veya doğru grafiklerini inceleyerek iki çok- luğun orantılı olup olmadığına karar verir; Doğru orantılı iki çokluk arasındaki ilişkiyi tablo veya denklem olarak ifade eder; Doğru ve ters orantıyla ilgili problemleri çözer.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.1.5.1 Yaşadığı yeri bilir.

HB.1.5.4 Ülkemizde, farklı kültürlerden insanlarla bir arada yaşadığını fark eder.

GÖRÜNTÜLE

Damlama Oranı

PISA 2012 Esas Matematik Uygulama Soruları
Bazı ilaç ve sıvıları hastalara nakletmek üzere serum kullanılmaktadır. Hemşirelerin serum için D ile gösterilen damlama oranını, yani bir dakikada düşen damla sayısını hesaplamaları gerekmektedir...
Sorunun altında yatan stok-akış yapısını gösteren bir simülasyon.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Birikme

GÖRÜNTÜLE

Konum - Hız İlişkisi

Konum ve Hız birer stok olarak tanımlanabilir.
Hızın konumu nasıl değiştirdiğini gösteren bir simülasyon.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Birikme

GÖRÜNTÜLE

Ejderhanı Nasıl Eğitirsin

demek hakkınızda bildiğimiz her şey yanlışmış
"Ejderhanı Nasıl Eğitirsin", DreamWorks Animation tarafından, aynı adı taşıyan kitaptan uyarlanarak 2010 yılında yayınlanan fantastik bir film. Filmde, Hıçkıdık adlı genç bir Viking'in efsanevi Viking dünyasında kabilesinin ejderha avcısı olma geleneğine uyma(ma) çabası anlatılıyor.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Zihinsel Modeller

Desteklenen MEB Kazanımları:

T.3.1.11 Sözlü yönergeleri uygular.

T.3.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.3.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.

T.3.3.11 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.3.3.13 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.3.3.24 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.

T.3.3.28 Tablo ve Grafiklerde yer alan bilgilere ilişkin soruları cevaplar.

T.4.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.

T.4.1.3 Dinlediği/izlediği metni ana hatlarıyla anlatır.

T.4.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.4.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.4.3.19 Metinle ilgili sorular sorar.

T.4.3.25 Yönergeleri kavrar.

T.4.3.27 Okuduğu metindeki kahramanların özelliklerini karşılaştırır.

T.4.3.28 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.

T.4.3.34 Grafik, tablo ve çizelgelerle ilgili soruları cevaplar.

T.4.3.37 Okuduğu metindeki olaylara ilişkin düşüncelerini ifade eder.

T.4.4.14 Yazdıklarını zenginleştirmek için çizim, Grafik ve görseller kullanır.

T.4.4.6 Görselleri ilişkilendirerek bir olayı anlatır.

T4.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.

GÖRÜNTÜLE

Çirkin Ördek Yavrusu

Bireysel farklılıklara saygı duy(ma)mak
Çirkin Ördek Yavrusu kimsenin onu istemediğini, çünkü çok çirkin olduğunu düşünüyordu. Bir gün ailesinin yanından ayrıldı ve dünyayı keşfetmek için yola koyuldu. Yol zorluydu, ama cesur ördek yavrusu umduğundan daha başarılı olacaktı.
İlk defa 11 Kasım 1843 tarihinde, Danimarkalı şair ve yazar Hans Christian Andersen tarafından yazılmış üç farklı hikâye ile birlikte Kopenhag, Danimarka'da yayınlanmış ve daha sonra pek çok defa opera, müzikal ve animasyon filmlere uyarlanmış, edebi masalın sistem düşüncesi araçları ile incelenmesi.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Karşılıklı Bağımlılıklar, Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.1.1.2 Kendisiyle akranları arasındaki benzer ve farklı yönleri ayırt eder.

OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.

OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.

OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.

OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.

OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.

OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.

OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.

OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.

OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.

OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.

OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.

OÖ.3.4 Bir olay veya durumla ilgili olarak başkalarının duygularını açıklar.

OÖ.3.5 Bir olay veya durumla ilgili olumlu/olumsuz duygularını uygun yollarla gösterir.

OÖ.3.8 Farklılıklara saygı gösterir.

T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.

T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.

T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.

T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.

T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.

T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.

GÖRÜNTÜLE

Reklam 2

Ev işler, çalışan kadın, eşi, çocuğu, babası ve bir mektup.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.1.2.2 Aile hayatının önemini kavrar.

HB.3.2.4 Evde üzerine düşen görev ve sorumlulukları yerine getirir.

GÖRÜNTÜLE

Tavşan ve Kaplumbağa

2500 yıllık bir masalın sistem düşüncesi araçları ile incelenmesi.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Varsayımlar, Zihinsel Modeller, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar

Desteklenen MEB Kazanımları:

OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.

OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.

OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.

OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.

OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.

OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.

OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.

OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.

OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.

OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.

OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.

T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.

T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.

T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.

T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.

T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.

T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.

GÖRÜNTÜLE

Küçük Kara Balık

Kış ortasında bir akşam vaktiydi. Denizin en derin yerinde, yaşlı mı yaşlı bir balık nine sayıları on iki bini bulan çocuklarıyla torunlarını çevresine toplamış, onlara bir masal anlatıyordu: "Bir varmış, bir yokmuş. Bir derede annesiyle birlikte yaşayan bir Küçük Kara Balık varmış..."

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Zihinsel Modeller, Birikme

GÖRÜNTÜLE

Reklamlar 1

Bir elektrikli süpürge reklamının düşündürdükleri
Baba, çocuk ve hatta kedi bile evin temizlik düzeyini azaltıyor. Anne, elektrikli süpürgesinin yardımı ile evin temizliğini, düzenini sağlıyor. Durumun zaman boyunca davranış ve stok-akış diyagramları ile gösterilmesini ve bu duruma neden olan davranışların çıkaırm merdivenleri ile incelenmesini içeren bir etkinlik.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Zihinsel Modeller, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.1.2.2 Aile hayatının önemini kavrar.

GÖRÜNTÜLE

Yüzyüz

“Biz”ken bir başkayız!
Yüzyüz, derin suların, küçük kırmızı balıkların siyah kardeşidir. Kardeşleri büyük bir ton balığı tarafından yutulunca bu güzel sularda tek başına kalır. Ta ki bir kenarda büyük balıktan saklanan yeni dostlarına rastlayana dek. Artık Yüzyüz yalnız değildir, üstelik biraz cesaret ve çabayla neler yapılabileceği konusunda bazı ilginç fikirleri vardır.
Peki bu ilginç fikirler nasıl oluştu?
Yüzyüz öyküsünün, sistem düşüncesi bakış açısı ile, yoruma açık bir analizi.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Zihinsel Modeller, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.

OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.

OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.

OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.

OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.

OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.

OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.

OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.

OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.

OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.

OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.

OÖ.3.4 Bir olay veya durumla ilgili olarak başkalarının duygularını açıklar.

OÖ.3.5 Bir olay veya durumla ilgili olumlu/olumsuz duygularını uygun yollarla gösterir.

GÖRÜNTÜLE

Frederick

çalışmanın doğası ve sanatçının toplumdaki yeri üzerine

Kışa hazırlık yapan tarla fareleri harıl harıl çalışıyordu. Biri hariç: Frederick. Herkes yiyecek toplarken o öylece oturuyor, etrafı izliyordu. Durun, hemen parmağınızı sallamayın. O da çalışıyordu elbette. Kelimeleri, güneşin parıltılarını ve renkleri topluyordu. Peki, gri kış kapıya dayandığında bunlar karın doyurur muydu?

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Zihinsel Modeller, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.

OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.

OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.

OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.

OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.

OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.

OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.

OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.

OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.

OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.

OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.

T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.

T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.

T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.

T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.

T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.

T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.

GÖRÜNTÜLE

Yapışmış

Bilgisayar oyunu bağımlısı çocuğuna ilgi göstermeye çalışan anne ile ilgili bir kısa film.
Zaman boyunca davranış grafikleri ile örüntü bulma, öykü arketipinin tanıtımı ve çıkarım merdiveni kullanarak çözüm bulma amacı ile kullanılabilir.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Zihinsel Modeller, Giderek Yaklaşma

GÖRÜNTÜLE

Altı yaşındakilerle döngüleri görmek

"Bahçe Sağlığı"
Birinci sınıf çocuklarına biraz tebeşir, bir kaldırım, basit bir çizim, birkaç taş ve bir bahçe verip bağlantılar kurmalarını isterseniz ne olur? Yanıt: Dünyanın nasıl çalıştığı konusunda yepyeni düşüncelerin çoşkulu bir ifadesi.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme

GÖRÜNTÜLE

Pezzettino

Ben kendimim
Pezzettino, herkesin kocaman olduğu ve cesaret isteyen, harika işler yaptığı bir dünyada yaşar. Küçüktür, bir “parçacık”tır yalnızca. “Herhalde bir başkasının parçasıyım, bir başkasına ait olmalıyım” diye düşünür ve bir gün, kime ait olduğunu öğrenmek için yola düşer.
Sistem düşüncesi yaklaşımı ile söylersek: Ben bir özellikler stoğuyum.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Karşılıklı Bağımlılıklar, Zihinsel Modeller, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.3.1.1 Kendisinin güçlü ve zayıf yönlerini fark eder.

OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.

OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.

OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.

OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.

OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.

OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.

OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.

OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.

OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.

OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.

OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.

T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.

T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.

T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.

T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.

T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.

T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.

GÖRÜNTÜLE

Senin Kovan Ne Kadar Dolu?

Hepimizin görünmez kovası vardır. Kovamız doluyken kendimizi çok iyi hissederiz. Boşsa kötü hissederiz. Ama çocukların çoğu (ve yetişkinler de) gün boyu kovanın dolu olmasının önemini kavrayamazlar.
Feliks gün içindeki etkileşimlerinin kovasını nasıl doldurup boşalttığını öğreniyor. Ayrıca, başkalarına söylediği sözlerin ya da davranışlarının onların kovalarını nasıl doldurup boşalttığını da fark ediyor. Feliks sınıf arkadaşlarının, öğretmenlerinin ve akrabalarının kovalarını doldurmanın ne kadar kolay olduğunu öğrenirken siz de onu izleyin. Gün sona ermeden Feliks'in kova doldurmada ne kadar ustalaştığını göreceksiniz ve bu süreçte, bir başkasının kovasını doldurunca kendi kovanızın da dolduğunu öğreneceksiniz.
Stok-akış yaklaşımını tamamen destekleyen bir kitap. Kitabın Türkçe alt yazılı videosuna uygulama kılavuzu üzerinden ulaşılabilir.
Senin Kovan Ne Kadar Dolu?

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Zihinsel Modeller, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.

T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.

T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.

T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.

T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.

T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.

GÖRÜNTÜLE

Sağlıklı Toprak Sistemleri

Toprak ne yer, ne içer?
Bu etkinlikte toprak bir sistem olarak ele alınıyor. Bitkiler doğal olarak çürüdüklerinde, içlerindeki besin öğeleri toprağa geri döner ve toprağın sağlıklı kalmasını sağlar. Hasat edilen bitkilerin gübreleştirilmez ve toprağa geri verilmezse, toprağın sağlığı zamanla geriler.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.1.6.2 Yakın çevresinde bulunan bitkileri gözlemler.

HB.1.6.3 Yakın çevresinde bulunan hayvanları ve bitkileri korumaya özen gösterir.

GÖRÜNTÜLE

Dünya İklimi Simülasyonu

Dünya İklimi Simülasyonu, Birleşmiş Milletler iklim değişikliği pazarlıklarının rol yapma oyunu. Oyun bpyunca pazarlık denemelerinin sonuçlarının değerlendirilmesinde etkileşimli bir bilgisayar modeli kullanılıyor.
Dünya İklimi Simülasyonunu insanların farkındalığını artırmak ve BM iklim pazarlıklarının dinamiklerinden bazılarını deneyimlemeklerini sağlamak için kullanabilirsiniz. Etkinlik, katılımcıların önerdikleri politikalrn küresel iklim sistemine etkilerini gerçek zamanda gösteren C-ROADS adlı bilgisayar simülasyonu kullanılarak mevcıt iklim değişikliği bilimi çerçevesinde oynanır.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma

GÖRÜNTÜLE

Nedensel döngüleri anlamak

Trafik sistemi örneği (Türkçe seslendirme)
Sistem eğitimcisi Linda Booth Sweeney sistem düşüncesinin "Gelecek Kuşak Fen Bilgisi Standartları"nı (Next Generation Science Standards) nasıl desteklediğini anlatıyor. Sistemin davranışını incelemek için diyagramların nasıl kullanılabileceğine bir örnek veriyor. Verdiği örnekte trafik sıkışıklığını gidermek için yeni yollar yapmanın hangi beklenmedik sonuçlara neden olabileceğini gösteriyor.
Videonun orijinaline buraya tıklayarak, Türkçe alt yazılı sürümüne buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler

Atıf

(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)

GÖRÜNTÜLE

Mış gibi

Ramon resim yapmayı çok severdi. Nerede olursa olsun Ne zaman olursa olsun Her şeyin resmini yapardı...
Ancak ağabeyi yüzünden bu coşkusu bitiverdi, artık çizemiyor, hep mükemmeli arıyordu.
Kız kardeşi “doğru” resim yapmaya çalışmasının anlamsız olduğunu; denizmiş gibi, dağmış gibi, balıkmış gibi çizdiği tüm kendine özgü resimlerin ona zenginlik kattığını söylediği gün Ramon mutluluğu yeniden yakaladı.
Öykünün Şebnem Demir tarafından seslendirilmiş videosuna buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller

Desteklenen MEB Kazanımları:

OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.

OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.

OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.

OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.

OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.

OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.

OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.

OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.

OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.

OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.

OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.

OÖ.3.4 Bir olay veya durumla ilgili olarak başkalarının duygularını açıklar.

OÖ.3.5 Bir olay veya durumla ilgili olumlu/olumsuz duygularını uygun yollarla gösterir.

T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.

T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.

T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.

T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.

T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.

T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.

GÖRÜNTÜLE

Tekerlek (Kayalar)

Kayalar sohbet ediyorlar ama çok çok çok yavaş konuşarak
2003 yılında Akademi Ödüllerine aday olmuş, Anima Mundi Animation Festival, Annecy International Animated Film Festival, Sweden Fantastic Film Festival ve Fantoche International Animation Film Festival gibi festivallerde çeşitli ödüller almış 8 dakikalık bir film.
Büyük Tarih kapsamında kullanılabilir.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Farklı Bakış Açıları

GÖRÜNTÜLE

Büyük Tarih - Bilgi Görseli

Yaklaşık 14 milyar yıllık tarihe yolculuk: Evren, gezegenimiz, yaşam ve insanlık
Her şey nereden geldi? Şu anda bulunduğumuz yere nasıl geldik? İnsanlar bunun neresinde? Nereye doğru gidiyoruz? Bu soruların yanıtları binlerce yıldır aranıyor. "Büyük Tarih Projesi" (The Big History Project) astronomi, kimya, biyoloji ve tarih gibi farklı disiplinlerin içerdiği güncel bilgileri kullanarak tüm Evreni inceleyen ve bu sorulara yanıt vermeye çalışan bir yaklaşım.
Farklı zaman ve uzay ölçekleri içeren "Büyük Tarih - Bilgi Görseli" bu yaklaşımın ilk adımı.
Öneri: Dosya boyutu yaklaşık 17MB (2.5mt x 1mt boyutunda bir poster). Ayrıntılı inceleme için dosyayı indirip açmak yararlı olur.
Prezi sunumuna ulaşmak için buraya tıklayın.
Çevirinin ingilizce orijinaline buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim

GÖRÜNTÜLE

Zaman Boyunca Davranış Grafikleri Çizmek ve Okumak

Hareket (hız ve konum) ile ilgili 4 etkinlik
Zaman boyunca davranış grafiklerini anlamak çok önemli bir sistem dinamikleri becerisidir. Öğrenciler grafik okuyabilmeli ve yorumlayabilmelidir. Aynı zamanda düşüncelerini belirlemek ve başkalarına anlatmak için de grafik kullanabilmelidirler. Sonuç olarak, grafiklerle düşünme ve iletişim becerileri geliştirmeleri gerekir.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.1.2.5 Evdeki kaynakları verimli bir şekilde kullanır.

GÖRÜNTÜLE

Kazanımlar ve ESD - 2015

Uyarı: Güncel değildir, arşiv amacı ile listelenmektedir.
MEB 2015 Öğretim Programları kazanımlarına yönelik ESD Etkinlik önerileri
Kapsam:

Sınıf: 1-4
Ders: Hayat Bilgisi, Matematik, Türkçe, Yaratıcı Düşünme, Fen Bilimleri

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim

GÖRÜNTÜLE

Etkinlik Değerlendirme Ölçeği

Eleştirel Düşüncenin Gösterimi

Etkinliğin içermesi önerilen özellikler
Zaman Boyunca Davranış Grafikleri
Nedensel Döngü Diyagramları
Stok-Akış Diyagramları
Sistem Dinamiği Modelleri
Sayısallaştırma

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Varsayımlar, Kaldıraç, Birikme

GÖRÜNTÜLE

Su Oyunları

Su dinamikleri nasıl işler?
Giriş ve çıkış akışlarını kontrol ederek su düzeyinin nasıl değiştiğini keşfedin: değişimin grafiğini öngörün, gözlemelerinizi kaydedin ve öngörülerinizle karşılaştırın.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Birikme

GÖRÜNTÜLE

Fasulye Oyunu

Bir Canladırma Simülasyonu Bir kuşağın değerleri ve eylemlerinin sonraki kuşaklara etkisi nedir?

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Zihinsel Modeller, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

HB.1.2.5 Evdeki kaynakları verimli bir şekilde kullanır.

HB.3.6.5 Doğa ve çevreyi koruma konusunda sorumluluk alır.

GÖRÜNTÜLE

Değirmenler Vadisi

Değirmenler Vadisi’nde birbirine benzeyen erkekler, kadınlar ve çocuklar yaşarmış. Bir gün, herşeyi en iyi yapan “Makineler” gelmiş. İşte bu makineler orada yaşayan insanların hayal kurma yeteneklerini unutturmuş onlara.
Okul öncesi ve ilkokul için bir öykü incelemesi. Zaman boyunca değişen davranışlar, bu değişime neden olan akışlar ve bu akış kararlarının çıkarım merdivenleri...

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Zihinsel Modeller, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.

T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.

T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.

T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.

T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.

T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.

T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.

T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.

T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.

T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.

T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.

T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.

GÖRÜNTÜLE

Bilgisayar Benzetimi: Şeker, ne kadar şeker?

Vücudumuz şekeri nasıl dengeliyor?

Öğrenciler farklı şeker türlerinin kan şekeri üzerine nasıl etkileri oldugğunu bir simülasyon yardımı ile öğrenirler. Öğrenciler simülasyon üzerinde şeker türünü değiştirerek denemeler yapabilirler. Yönerge için buraya tıklayın.

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme

GÖRÜNTÜLE

Caretta caretta

Bir taraftan toplama çıkarma problemleri çözelim diğer taraftan iribaş kaplumbağalar (caretta caretta) ile ilgili çeşitli bilgiler edinelim.
Cinsiyetlerinin hava sıcaklığına bağlı olduğunu biliyor muydunuz?

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Birikme

Desteklenen MEB Kazanımları:

M.2.1.3.4 Toplama ve çıkarma işlemleri arasındaki ilişkiyi fark eder.

M.2.1.3.6 Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemini gerektiren problemleri çözer.

M.3.4.1.2 Grafiklerde verilen bilgileri kullanarak veya Grafikler oluşturarak toplama ve çıkarma işlemleri gerektiren problemleri çözer.

M.3.4.1.3 En çok üç veri grubuna ait basit tabloları okur, yorumlar ve tablodan elde ettiği veriyi düzenler.

GÖRÜNTÜLE

Metro ile Göztepe'den Konak'a

Toplama-çıkarma ile yolcu, yol ve biraz hız

Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:
Zaman Boyunca Değişim, Birikme