Yetkinlik Geliştirme Eğitimi - Denizköy 2019
Sistem Düşüncesi ve sistem dinamiği yaklaşımı
Sistem Düşüncesi Derneği, ESD Yetkinlik Geliştirme Eğtimleri kasamında, 17 Ağustos 2019 tarihinde Prof.Dr. Yaman Barlas tarafından, Denizköy / Çandarlı'da verilen "Sistem Düşüncesi ve Sistem Dinamiği Yöntemi" adlı eğitimin video kayıtları, sunum dosyası ve özeti
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Sistemlerin Yapısı
Stok ve akışların kavramsal açıklaması
Sistem Düşüncesi çalışmalarında, temeli stok ve akışlara dayanan Sistem Dinamikleri yaklaşımını kullanıyoruz. "Priciples of Systems (Sistemlerin İlkeleri)"
, Sistem Dinamikleri alanının kurucusu Jay Forrester tarafından 1968 yılında yazılan ve Sistem Dinamiklerinin temel ilkelerini, felsefesini, standartlarını anlatan temel bir kitap.
Bağlantıya tıklayarak ulaşabileceğiniz, oldukça kavramsal, 13 sayfalık yazı, kitabın 4.bölümü olan "Structure of Systems (Sistemlerin Yapısı)" adlı bölümün, kullanmakta olduğumuz terimler ve şekiller kullanılarak yapılan çeviri denemesi.
Kolay bir okuma olacağını sanmıyorum ama konu ile ilgili daha derin bilgi almak isteyenler için denemeye değer.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
En Temel Geri Besleme Döngüsü
Sistemin durumu (stok, eylemler (akışlar) ve ilişkiler
Donella Meadows'un 1977 yılında verdiği bir dersten nedensel döngülerle ilgili kısa bir alıntı. Videoda en temel nedensel döngü anlatılıyor; sistemin durumu ve durumu değiştirmek için, bu durumdan etkilenerek, alınan kararlar, yapılan eylemler.
Ayrıca döngünün stok-akış diyagramı karşılığını açıklamak amacı Sistem Düşüncesi Derneği tarafından hazırlanmış küçük bir görsel de var.
Dersin tamamının kaydını içeren "A Philosophical Look at System Dynamics" adlı videoya ulaşmak için buraya tıklayın.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kapsamlı Düşünme
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Kuvvet - Hareket
4.Sınıf Fen Bilgisi
Bu çalışma, 4. sınıf Fen Bilgisi dersinde ‘Kuvvetin, cisimlere hareket kazandırmasına yönelik çıkarımlarda bulunur’ kazanımı hedeflenerek Sistem Düşüncesi araçlarını kullanarak gerçekleştirilmiştir.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
F.4.3.1.1 Kuvvetin, cisimlere hareket kazandırmasına ve cisimlerin şekillerini değiştirmesine yönelik deneyler yapar.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
ESD Uygulayıcı Eğitimi (MEF 2019)
MEF Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim Bilimleri alanında açılan Öğrenme Bilimleri Yüksek Lisans Programı kapsamında 1-12 Temmuz 2019 tarihleri arasında, 2 hafta boyunca toplam 40 saat verilen "Eğitimde Sistem Düşüncesi ve Sistem Dinamiği Yaklaşımı" dersinin günlere göre dokümanlarını (sunumlar, İngilizce-Türkçe okumalar, çalışma formları, vb.) içeren Google Drive klasörüne buradan ulaşabilirsiniz.
Her gün ile ilgili klasörün ilk dosyası (Günlük İzlence) o günün planı ve kullanılacak dokümanlara bağlantıları içeriyor.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Ver Elini
Duvarlar yerine köprüler yapmak
Zekice kurgulanmış bu son derece dokunaklı sessiz kitap, herkes el ele verdiğinde duvarların nasıl köprülere dönüşebileceğini gösteriyor. Bir zamanlar hayvanları ayıran tuğlalar, bu kez onları birleştiriyor.
Hiç metin barındırmadığı halde güçlü çizimleriyle kalpleri ısıtan Ver Elini, tüm canlıları sevgi ve barışla buluşturma hayaline okurlarını da ortak ediyor.
Kaynak, kitabın Zaman Boyuca Davranış, Stok-Akış Diyagramı ve Çıkarım Merdiveni araçları çözümlendiği, uygulaması yapılmış bir etkinlik planı içeriyor.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Karşılıklı Bağımlılıklar, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.5.4 Ülkemizde, farklı kültürlerden insanlarla bir arada yaşadığını fark eder.
T.1.1.2 Duyduğu sesleri taklit eder.
T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.1.2.4 Konuşma stratejilerini uygular.
T.1.3.1 Okuma materyalindeki temel bölümleri tanır.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Milli Mücadele
4.Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi
Bu çalışma, 4. sınıf Sosyal Bilgiler dersinde ‘Milli Mücadele’nin önemini kavrar’ kazanımı hedeflenerek Sistem Düşüncesi araçlarını kullanarak gerçekleştirilmiştir.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim
Desteklenen MEB Kazanımları:
SB.4.2.4 Millî Mücadele kahramanlarının hayatlarından hareketle Millî Mücadele’nin önemini kavrar.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Matematik - Problem Örnekleri
Bu çalışmada, öğrencilerin, 3. ve 4. sınıf matematik dersinde;
- Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemi gerektiren problemleri çözer ve kurar.
- Doğal sayılarla çarpma işlemini gerektiren problemleri çözer ve kurar.
kazanımlarını elde edebilmeleri için sistem düşüncesi araçları kullanılarak somut ve kalıcı bir öğrenme oluşturulması amaçlanmıştır.
Problemler hazırlanırken ilgi uyandırılması amacıyla Türkçe dersinde okunan kitaplardaki temaya uygun sorular üretilmiştir. Aşağıdaki örnek problemler, ‘Güneşi Bile Tamir Eden Adam’, ‘Momo’nun Sarayı’ ve ‘Gürültücüler’ kitaplarının çalışmalarına eşlik etmek üzere hazırlanmıştır.
Desteklenen MEB Kazanımları:
M.4.1.2.1 En çok dört basamaklı doğal sayılarla toplama işlemini yapar.
M.4.1.2.2 İki doğal sayının toplamını tahmin eder ve tahminini işlem sonucu ile karşılaştırır.
M.4.1.2.4 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.4.1.3.1 En çok dört basamaklı doğal sayılarla çıkarma işlemini yapar.
M.4.1.3.2 Üç basamaklı doğal sayılardan 10’un katı olan iki basamaklı doğal sayıları ve 100’ün katı olan üç basamaklı doğal sayıları zihinden çıkarır.
M.4.1.3.4 Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemini gerektiren problemleri çözer ve kurar.
(a) Problem çözme etkinliklerinde en çok dört işlem gerektiren problemlere yer verilir.
(b) Problem kurma çalışmalarında ise en çok üç işlem gerektiren problemler ile çalışılır
M.4.1.4.1 Üç basamaklı doğal sayılarla iki basamaklı doğal sayıları çarpar.
M.4.1.4.4 En çok üç basamaklı doğal sayıları 10, 100 ve 1000 ile zihinden çarpar.
M.4.1.4.6 Doğal sayılarla çarpma işlemini gerektiren problemleri çözer.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Çocuklar ve Tavşanlar Yeşil Sever
Bitkilerin büyümümesi ve çoğalması
Kocaman şehirde küçük bir çocuk olsan…
Masal bu ya, büyük apartmanların arasında küçücük bir evde yaşasan…
Pencereden gökyüzünü değiş binaları görsen…
Kuş cıvıltıları yerine araba sesleri duysan…
Ve bir gün bütün bunları değiştirebilmek için bir şansın olsa…
Zaman Boyunca Davranış Grafiği, Stok-Akış ve Nedensel Döngü Dşyagramları kullanarak bitkilerin büyümesi ve çoğalmasına neden olan temel etkenleri tarışabileceğiniz bir sessiz kitap öyküsü çözümlemesi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Buz Devri 2 - Erime Başlıyor
Eriyen buz duvarları ve sonuçları
2006'da yapılan animasyonda, bir vadide yaşayan hayvanların, buz devrinin sona ermesi ile erimeye başlayan buz duvarının oluşturacağı su baskınından kaçışı, çeşitli yan öykülerle birlikte anlatılıyor.
Sistem düşüncesi araçları ile zaman boyunca yükselen su, suyun seviye değişiminin hayvanların mutluluğuna etkisi inceleniyor. Suyun davranışına neden olan yapı, stok-akış diyagramı ile tartışılıyor. Ve son olarak da Ellie'nin keseli sıçan ve mamut olduğuna inanması ile ilgili çıkarımları çalışılıyor.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Zihinsel Modeller, Birikme
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Baş Aşağı Fareler
Fareler ve insan
Labor'un evinde çoğalıp duran farelerden rahatsız. Ama onlara zarar da vermek istemiyor. Çok yaratıcı bir çözüm buluyor.
Roald Dahl'ın kısa öyküsünün çeşitli sistem düşüncesi araçları ile çözümlenmesine yönelik bir etkinlk önerisi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Bağlantılar
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Poster Sunum Hazırlama Önerileri
Deneyim Paylaşım Sempozyumu için birkaç anımsatma
Poster sunum, önceki yıllarda yapılan sözlü sunumların sürekliliğini sağlamak için kullandığımız bir sunum biçimidir. Burada da amaç sistem düşüncesi yaklaşımının eğitim uygulamaları ile ilgili deneyiminizin paylaşımıdır.
Bir başarı öyküsü veya en iyi örnek olması gerekmiyor hatta olabildiğince bu izlenimi yaratmaktan kaçının.
Sistem düşüncesini sınıfınızda uygularken karşılaştığınız her türlü deneyim çok değerlidir. Başarısızlıklar, öğrenme olanakları yaratması nedeni ile başarılardan daha değerlidir. Bunları içtenlikle paylaşmanızı öneriyoruz...
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Sistemin Yapısı, Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Nilda ve Vız Vız Arılar
Hayvan sevgisi ve doğa üzerine bir öykü daha
Nilda, bahçede oynamaya, bitkiler arasında vakit geçirmeye bayılıyor.
Hele ekili sebze ve meyvelerle ilgilenmek en sevdiği şeylerden.
Yalnız, çiçek açmış bitkileri onun kadar seven birileri daha var:
Vız vız arılar.
Nilda arılardan çok korkuyor, bahçesine gelmelerini asla istemiyor.
Ama bu bahçeye vız vız arıların da ihtiyacı var.
Peki ne yapacaklar, barışabilecekler mi?
Türkiye’de sistem düşüncesi yaklaşımı kullanılarak yazılmış ikinci öykü. (İlk öykü olan Şarkı Söyleyen Kurbağalar ile ilgili etkinlik önerisine buraya tıklayarak
ulaşablirsiniz)
Bu öykü de okul öncesi öğretmeni ve Sistem Düşüncesi Derneği kurucularından Özlem Orçun tarafından yazılmıştır.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.6.1 Yakın çevresinde bulunan hayvanları gözlemler.
HB.3.6.1 İnsan yaşamı açısından bitki ve hayvanların önemini kavrar.
OÖ.3.4 Bir olay veya durumla ilgili olarak başkalarının duygularını açıklar.
OÖ.3.5 Bir olay veya durumla ilgili olumlu/olumsuz duygularını uygun yollarla gösterir.
T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.
T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Mamut Oyunu Modeli (Stella)
Basit bir nüfus modeli üzerinde denemeler yapmak
Modeli kullanarak mamut nüfusunun zaman boyunca davranışını izleyebilir, başlangış nüfusunu, doğrum ve ölüm oranlarını değiştirerek yeni davranışlar üretebilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Küre Isınırken
Sera gazı etkisi
Günümüzde, tüm insanlığı etkileyen en önemli sorunlardan biri de iklim değişikliği. İklim değişikliğine neden olan birçok etken var. Bu etkenlerin başında da sera gazları geliyor. Kinesitetik bir oyunla desteklenen etkinlik, atmosferdeki karbondioksit gazının davranışını örnek vererek sera gazı etkisini anlatıyor.
Öğrenciler iklim değişikliği ile ilgili bir kitap okuduktan sonra, önce merdevienleri hazırlıyor, penguenlerle ilgili görsel ve istatistiksel bilgiler ediniyorlar, oyun sonrasında zamman bpyunca davranış, nedensel döngü ve stok-akış diyagramları ile iklim değişikliği sorununa çözümler bulmaya çalışıyorlar.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler
Desteklenen MEB Kazanımları:
F.5.6.2.3 İnsan faaliyetleri sonucunda gelecekte oluşabilecek çevre sorunlarına yönelik çıkarımda bulunur.
F.8.6.3.3 Küresel iklim değişikliklerinin nedenlerini ve olası sonuçlarını tartışır.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Karbon Hesaplayıcısı
Okullar için karbon ayak izi hesaplama yardımcısı
Karbon hesaplayıcısı ile sınıfınızın bir yıl boyunca yapacağı sera gazı salımlarını hesaplayabilir, iklim değişikliği ve enerji konulu çalışmalarınızın etkilerini görebilirsiniz.
Dosya salt okunur olarak açılacaktır, Google hesabınız varsa, kendi Drive'ınızda bir kopyasını oluşturup çalışmaya başlayabilirsiniz. Google hesabınız yoksa (ve açmak istemiyorsanız) menüden "Farklı indir" seçeneği ile dosyanın bir kopyasını bilgisayarınıza indirebilirsiniz.
(Çalışma taslak halindedir, hesaplama dosyasında hatalar veya eksiklerle karşılaşabilirsiniz. Böyle bir durumda "bilgi@sistemdunucesi.org" adresine bilgi verebilirseniz çok seviniriz.)
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Kaldıraç, Giderek Yaklaşma
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Hak, özgürlük ve sorumluluk
Temel değerler arası ilişkiler
Çıkarım merdivenleri ile başlayan, çıkarım merdivenlerinin sonuç bölümleri ile bir stok akış diyagramı hazırlanması ile devam eden, son olarak da stoktaki değişken ve diğer değişkenlerin ilişkilendirilmesi ile nedensel döngü diyagramı ile tamamlanan bir çalışma.
4.Sınıf İnsan Hakları, Yurttaşlık ve Demokrasi dersi 2.Ünite kazanımlarına yönelik hazırlanmıştır.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar
Desteklenen MEB Kazanımları:
Y.4.2 Hak, Özgürlük ve Sorumluluk
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Ayı Öyküsü
Hoşumuza giden şeyleri yapmak nasıl hoşumuza gitmeyen şeylere neden olur?
2016 yılı Akademi (Oscar) Ödüllerinde "En İyi Kısa Animasyon Film" kagegorisinde ödül almış olan "Bear Story" adlı filmin film içinde film bölümü. Bu bölüm mutlu sonla bitiyor. Filmin kendisi oldukça karamsar.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Küçük Fare ile Kırmızı Duvar
Kendimiz veya başkaları tarafından koyulan sınırlar
Korkularımızla yüzleşmeye, özgürlüğü keşfetmeye ve kendi içimizdeki değişimlere, bizim kontrolümüz dışında yaşanan değişimlere açık olmaya dair yazılmış, yalın, felsefi bir öykü.
Büyük Kırmızı Duvar hep oradaydı. Ama Küçük Fare’nin arkadaşları o duvarın neden orada olduğunu bilmiyordu. Duvarın ötesinde ne olduğunu da bilmiyorlardı. Tek bildiklerini duvardan çok ama çok korktuklarıydı. Ama Küçük Fare merak ediyordu.
Etkinlik önerisinde; önce zaman boyunca davranış sonra stok akış diyagramı kullanarak, korkunun korku, cesaretin cesaeti beslediğini gösteren bir nedensel döngüye ulaşılması planlanıyor.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
ESD Dünya İklimi Oyunu Kolaylaştırıcı Eğitimi
Dünya İklimi Oyunu ve Sistem Düşüncesi
Eğitimin amacı, Dünya İklimi Oyununu oynamış kişilere oyunun sistem düşüncesi ile ilişkisini göstermek, oyunda kullanılan C-ROADS yazılımının temel aldığı dünya iklimi modelinin çok genel tanıtımını yapmak. Eğitim süresince katılımcılar özellikle karbon döngüsü konusunda kapsamlı bilgi ediniyor, nedensel döngü diyagramları kullanarak dünya ikliminin temel dinamiklerini buluyorlar.
(Dünya İklimi Oyununun oynanması için böyle bir eğitime gerek yok, Dünya İklimi Simülasyonu kaynağında bir Dünya İklimi Oyunu düzenlemek için gereken tüm bilgileri ve belgeleri bulabilirsiniz.)
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Sistem Düşüncesi ile Tarih
İsimler, günler ve olaylardan çok daha fazlası
Tarih, sürekli yeni parçalar eklenen ve hiçbir zaman tamamlanmayacak olan büyük bir bulmacadır. Bulunan yeni bilgilerle, edinilen yeni bakış açıları ile bulmacanın boşluklarını doldurmaya çalışırız.
Ancak bir tarihçiyi heyecanlandıran tek tek parçalar değil geçmişle ilgili anlamlı bilgi sağlayan ilişkiler bütünüdür.
Sistem düşüncesi, nüfusun nasıl değiştiğini ve bu değişimde çevresel ve sosyal sistemlerin ne oranda etkili olduğunu ortaya çıkarmamıza yardımcı olur.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler
Desteklenen MEB Kazanımları:
TA.9.1.1 Bir araştırma alanı ve bilim dalı olarak tarihin konusunu, kapsamını ve diğer bilim dallarıyla ilişkisini açıklar.
TA.9.1.2 Tarih öğrenmenin amaç ve yararlarını kavrar.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
1071'den itibaren Anadolu'da Türkler
1071'den 1923'e
1071 Malazgirt savaşından 1923 Cumhurityetin ilanına kadar geçen 852 yıl boyunca kurulan Türk devletlerinin ve beyliklerin büyüklüklerinin Zaman Boyunca Davranış Grafiklerini ve haritalarını içeren bir Google Sunum dosyası.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Öğrenme Kuramları
Yerleşik öğrenme kuramlarının kavramsal haritası
HoTEL (Holistic Approach to Technology Enhanced Learning) AB Projesi kapsamında Richard Millwood tarafından 30 Nisan 2013'te tasarlanmış olan harita zorunlu olarak tüm öğrenme kuramlarının küçültülmüş bir resmi olsa da kilit bilim dalları, kuramcıları, kavram ve değer dizilerini haritalamayı amaçlıyor.
Haritanın etkileşimli İngilizce aslına buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Alışkanlık İlişkileri
Sistem Düşünür Alışkanlıkları ilişkilendirme denemesi
İlişki diyagramı okul öncesi öğretim programına destek amaçlı yapılan bir çalışmada kullanılmak üzere hazırlanmıştır, bir nedensel döngü diyagramı değildir. Sistem Düşünürü Alışkanlıkları arasında, nedenselliği de içeren, bir biçimde öncelik sonralık ilişkilerini ortaya çıkarma çabasının ürünüdür.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Şişede Kompost
Doğal (organik) malzemelerin ayrışmasını ve kompost haline gelmesini gözlemleyebileceğiniz bir etkinlik
Hava, su, kahverengi (bol karbomlu) ve yeşil (bol azotlu) doğal (organik) malzemeler uygun oranda bir araya geldiğinde, bakteri ve mantarları çeker, bu malzemelerle beslenmelerine neden olurlar. Beslenip çoğalmaları süreci boyunca karbondioksit, su ve ısı enerjisi çıkışı gerçekleşir. Bunun sonucunda sıcaklık artar ve malzeme miktarı azalır.
Öğrenciler bu değişimleri 6 hafta boyunca izlerler, kaydederler ve Zaman Boyunca Davranış Grafiklerine çizerek, tarışırlar
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Birikme, Gecikmeler
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.6.5 Geri dönüşümü yapılabilecek maddeleri ayırt eder.
HB.2.6.4 Tüketilen maddelerin geri dönüşümüne katkıda bulunur.
HB.3.6.4 İnsanların doğal unsurlar üzerindeki etkisine yakın çevresinden örnekler verir.
HB.3.6.5 Doğa ve çevreyi koruma konusunda sorumluluk alır.
HB.3.6.6 Geri dönüşümün kendisine ve yaşadığı çevreye olan katkısına örnekler verir.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Splash!
Bol sulu bir oyun
Splash! yeni başlayanlar için tasarlanmış basit bir modelleme yazılımıdır. Sistem dinamiklerinin temel ilkeleri korunarak, akışkan fiziğinin benzetimi ile sistem dinamikleri, eğlenceli ve kolay kullanılabilir biçimde birleştirilmiştir.
Ortaokul ve lise öğrencilerinin sistem dinamiklerini öğrenmeleri sırasında kullanılabilir.
Splash! tabletler ve taşınabilir telefonlar için tasarlanmıştır. Bu nedenle iOS ve Android işletim sistemlerini kullanan cihazlarda çalışabililir.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Ankara Savaşı - 1402
Fetret Devrini başlatan olay
28 Temmuz 1402 Cuma günü Ankara yakınlarında Çubuk ovasında Osmanlı Devleti ile Timur Hanlığı arasında yapılan savaşın Zaman Boyunca Davranış Grafiği ve Stok Akış Diyagramları ile çözümlenmesi.
Desteklenen MEB Kazanımları:
TA.10.2.1 1302-1453 yılları arasındaki süreçte meydana gelen başlıca siyasi gelişmeleri tarih şeridi ve haritalar üzerinde gösterir.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Napolyon'un Rusya Seferi
Bugüne kadar çizilmiş en iyi istatistiksel grafik
Charles Joseph Minard'ın, 1869 yılında çizdiği, Napolyon'ın 422.000 kişilik Büyük Ordusunun Moskova seferi boyunca nasıl 10.000 kişiye kadar küçüldüğünü gösteren grafik. (Çizgi kalınlığı asker sayısı ile orantılıdır) Üstteki çizgi gidiş, alttaki çizgi dönüş yolunu göstermektedir. Sıcaklıkların bulunduğu tablo dönüş yolu boyunca ölçülen sıcaklıklardır.
Grafik iki boyutta altı çeşit bilgi vermektedir: Napolyon'un birliklerinin asker sayısı, alınan yol, sıcaklık, enlem ve boylam, yolculuğun yönü ve günlere göre ordunun nerede olduğu.
Benzer bir kayıp Birinci Dünya Savaşı sırasında gerçekleşen Sarkıkamış Harekatında da yaşanmıştır. Bu grafikten esinlenerek yapılan çalışmaya buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Bu kaynak MEB'nın herhangi bir öğretim programı kazanımı ile ilişkili değildir, Zaman Boyunca Davranış Grafiklerine farklı bir bakışı açısı kazandırması amacı ile hazırlanmıştır.
Grafiğin Fransızca orijinaline buraya tıklayarak, İngilizce çevirisine buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
(Yale Üniversitesi'nde istatistik, bilgisayar ve veri görselleştirme konularında çalışan Prof. Edward Tufte "bugüne kadar çiziilmiş en iyi istatistiksel grafik olabilir" yorumunu yapmıştır.)
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Milli Mücadele - Grafikler
Kaybedilen ve Kazanılan Toprakların Zaman Boyunca Değişimi
30 Ekim 1918'de boğazların kontrolunun kabedilmesinden 29 Ekim 1923 Türkiye Cumhuriyetinin kuruluşuna kadar gerçekleşen olayların harita ve zaman boyunca davranış grafikleri kullanılarak gösterimi
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim
Desteklenen MEB Kazanımları:
SB.4.2.4 Millî Mücadele kahramanlarının hayatlarından hareketle Millî Mücadele’nin önemini kavrar.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Tarihçe
Sistem Düşüncesinin ve Sistem Dinamiklerinin kısa tarihçesi
Tarihçe, Sistem Dinamikleri Derneği'nin "System Dynamics: 60 Years of Progress" adlı bilgi görselinden, SİSDİN web sayfasından ve Eğitimde Sistem Düşüncesi çalışmalarından yararlanılarak hazırlanmıştır.
"System Dynamics: 60 Years of Progress" bilgi görselinin Türkçe çevirisine buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Buz Dağı ve Zaman Boyunca Davranış Grafiği
Eğitimde Sistem Düşüncesi Uygulayıcı Eğitiminde "Buz Dağı ve Zaman Boyunca Davraış Grafiği" araçlarının genel tantımında kullanılan video.
Zaman Boyunca Davranış posterinin pdf biçimli dosyasına buraya tıklayarak
ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Stok Akış Diyagramı
Eğitimde Sistem Düşüncesi Uygulayıcı Eğitiminde "Stok Akış Diyagramı" aracının genel tantımında kullanılan video.
Stoklar ve Akışlar posterinin pdf biçimli dosyasına buraya tıklayarak
ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Birikme
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Nedensel Döngü Diyagramı
Eğitimde Sistem Düşüncesi Uygulayıcı Eğitiminde "Nedensel Döngü Diyagramı" aracının genel tantımında kullanılan video.
Nedensel Döngüler posterinin pdf biçimli dosyasına buraya tıklayarak
ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Karşılıklı Bağımlılıklar
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Çıkarım Merdiveni
Eğitimde Sistem Düşüncesi Uygulayıcı Eğitiminde "Çıkarım Merdiveni" aracının genel tantımında kullanılan video.
Çıkarım Merdiveni posterinin pdf biçimli dosyasına buraya tıklayarak
ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zihinsel Modeller
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
ESD Uygulayıcı Eğitimi (2018)
ESD eğitimi almış ve uygulama deneyimi olan öğretmenler tarafından verilen "ESD Düzey 1 (Uygulayıcı) Eğitimi" boyunca kullanılan slayt, form ve yönergeler
Dikkat: Bu bağlantı ile ulaşılacak bilgiler güncel değildir, arşiv amaçlı tutulmaktadır. Kolaylaştırıcı öğretmenler tarafından, geri bildirimler ve deneyimler temel alınarak yeniden tasarlanan, eğitimin son biçimine, kaynaklarda "EsdX - ESD Uygulayıcı Eğitimi" araması yaparak ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
ESD Yetkinlik Geliştirme (Kolaylaştırıcılık) Eğitimi 1
ESD Yetkinlik Geliştirme Eğitimi 1, ESD Uygulayıcı Eğitimi almış, en az bir yıl uygulama deneyimi olan öğretmenlerin sistem düşüncesi konusunda yetkinliklerini geliştirmek amacı ile hazırlanmıştır. Bu nedenle ESD Yetkinlik Geliştirme Eğitimlerinin, ESD Uygulayıcı Eğtiimlerinden sonra alınmasını öneriyoruz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Kaynak Hazırlama Kılavuzu
ESD Etkinliği hazırlamak için bir başvuru kaynağı ve eğitim videosu
Kılavuz, ESD etkinliklerinin hazırlanmasında Google Drive ve ağırlıklı olarak Google Documents programlarının nasıl kullanılabileceğine yönelik birkaç kısa yol konusunda yardımcı olmak ve belgeler arası olabildiğince standartlaşma sağlayarak belgelerin anlaşılırlığını artırmak amacı ile hazırlanmıştır.
Kılavuzun her kaynak hazırlamada baştan sonra incelenmesi yerine gerektikçe başvurulacak bir kaynak olarak kullanılması öngürülmektedir.
Başlarken:
Sabırlı olun. Önemli olan hazırladığınız kaynağın içeriği. Zarf mazruftan önemli değil.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Sıcak Kompost
Doğanın geri dönüşüm yöntemini öğrenmek
Organik maddelerin 3-4 hafta içinde ayrışmasının gözlenmesini ve bu süre boyunca yapılabilecek çeşitli etkinlikleri içeren bir program.
Öğrenciler, kompost yığını hazırlıyor, ayrışma boyunca yığının sıcaklığını ölçüyor, bu sıcaklığın değişimine neden olan sistemi öyküler, zaman boyunca davranış grafikleri, stok akış diyagramları ile inceliyorlar.
Amaçlanan düşünce değişikliği: Organik -bitkisel ve hayvansal- atıklar çöp değildir. Tam tersine, organik atıklar çok zengin bir toprağa dönüşebilir. Çöp, toprak kaybıdır (erozyon).
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.6.5 Geri dönüşümü yapılabilecek maddeleri ayırt eder.
HB.2.6.4 Tüketilen maddelerin geri dönüşümüne katkıda bulunur.
HB.3.6.4 İnsanların doğal unsurlar üzerindeki etkisine yakın çevresinden örnekler verir.
HB.3.6.5 Doğa ve çevreyi koruma konusunda sorumluluk alır.
HB.3.6.6 Geri dönüşümün kendisine ve yaşadığı çevreye olan katkısına örnekler verir.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Sistem Düşüncesi ve Eğitim Sorunlarıyla İlişkileri
Prof. Dr. Yaman Barlas'ın 10 Mart 2018 tarihinde Denizli PEV Okulları tarafından düzenlenen Eğitimde Sistem Düşüncesi Deneyim Paylaşım Sempozyumunun açılışında yaptığı konuşma
Emlak fiyatlarından, yayın hareketine, yüksek tansiyondan, çöken okullara, çok farklı gibi görünen olayların altında yatan yapının benzerliği,
sistemin yapısından kaynaklanan dinamik (zaman boyunca değişen) sorunların zorluğu,
sistem düşüncesinin okul öncesinden başlayarak eğitimin bir parçası olmasının getireceği iki önemli katkı,
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Çöp Kafalı Çocuk
Çevre kirliliği ve kurallar
Çocuğun biri yediği her şeyin kâğıdını, kutusunu, kabuklarını yerlere atarmış. Uzaylı çocuk onun, çöpleri çok sevdiği için sağa sola attığını sanmış ve çocuğa bir sürpriz hazırlamaya karar vermiş. Ama ne sürpriz!
Sistem düşüncesi araçları ile çöplerin (çevre kirliliğinin) artması ve azalmasının araştırılması.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Şeker Ne Kadar Şeker?
İyi şeker, kötü şeker ve amaçlanmayan sonuçlar
MEB İlköğretim öğretim programlarında beslenme ile ilgili kazanımlara yönelik (Hayat Bilgisi dersi Dengeli Beslenme temel yaşam becerisi) yaklaşık üç haftalık etkinlikler dizisi. Sistem düşüncesi araçlarını kullanarak şekerin yararları ve zararları konusunda farkındalık yaratmayı amaçlıyoruz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.3.3 Sağlığı için yararlı yiyecek ve içecekleri seçer.
HB.2.3.1 Sağlıklı büyüme ve gelişme ile kişisel bakım, spor, uyku ve beslenme arasındaki ilişkiyi fark eder.
HB.2.3.2 Dengeli beslenmeye uygun öğün listesi hazırlar.
HB.3.3.4 Vücudun gereksinimi olan besinleri yeterli miktarlarda, uygun zamanlarda ve dengeli bir şekilde tüketir.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Herkesin Bir İşi Var
Solucanların sincaplarla ne ilişkisi olabilir?
Bir sabah, annesi Küçük Kırmızı Sincap' a artık yiyeceğini kendisinin bulması gerektiğini söyler. Küçük Kırmızı Sincap, arkadaşı Tombul Sincap ile birlikte badem ve ceviz ağaçlarının dallarında minik bir yolculuğa çıkar. Bu yolculuk sırasında; ağaçkakan, solucan, bülbül ve Ayşe adlı küçük bir kızla tanışırlar.
Yolculuk sırasında sincapların öğrendikleri üzerinden bir İlişki Çemberi uygulaması
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Kalıp Yapılar
arketip, kök örnek, asıl numune
Kelime anlamıyla kalıp, şablon, kök örnek şeklinde ifade edilen arketipler gerçekte insan kültürünü oluşturan yapı taşlarıdır. İnsanlar uzun dönemler boyunca karşılaştığı benzer olayları bir süre sonra belli davranış kalıplarına oturtmuş ve bu kalıpları kuşaklar boyunca aktarmaya başlamıştır.
Derleme yazıda en sık karşılaşılan sistem kalıp yapıları, arketipleri (Tırmandırma, Başarılının Başarısı, Yükü kaydırmak, Geri tepen düzeltmeler, Ortak malların trajedisi, Eriyen hedefler) için tanım, örnek, sorulacak sorular, tuzak ve çıkış yolları konusunda bilgi veriliyor.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kapsamlı Düşünme, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Gecikmeler
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Sunum Değerlendirme Önerileri
Deneyim Paylaşım Sempozyumu için birkaç anımsatma
ESD Deneyim Paylaşım Sempozumu sunumları için değerlendirmenin amacı seçmek değil, geri bildirimde bulunmaktır.
Sempozyum çok daha büyük bir sürecin küçük bir parçası. Sunum, ESD Uygulayıcı Eğitimi ile başlayan, etkinliklerin tasarlanması, uygulanması, danışmanların destekleri ile süren, sempozyum sonrasında da öğretmenlerin kolaylaştırıcı olma yoluna girdikleri ve hatta dernek üyesi oldukları, aslında hiç bitmemesi amaçlanan, bir sürecin parçası.
Bu nedenle değerlendirme, sunum temelinde deneyimlerin paylaşıldığı bir işbirliği ortamıdır.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Sistemin Yapısı, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Giderek Yaklaşma
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Fibonacci
Tavşan Problemi
1202 yılında Leonardo Fibonacci bugüne kadar matematik alanını en çok etkilemiş olan kitaplardan birini yazdı.
Liber Abaci basit aritmetik problemlerinden kesirlere, ticari hesaplamalara; birim çevirilerinden, kareköklere, küpköklere; binomlardan, geometriye kadar çeşitli konularda pek çok problem içermektedir.
Sonradan çok ünlü olan Fibonacci sayı dizilerinin anlatıldığı "tavşan problemi" de bu problemlerden biridir.
Etkinlik, Fibonacci dizilerinin (tavşan probleminin) stok-akış modeli ile nasıl tanımlanabileceği, geliştirilebileceği üzerine bir çalışmadır.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Ters Yüz
Kafamızın içindeki küçük sesler
2015 yılında Türkiye'de gösterime giren, 2016 yılında en iyi animasyon dalında Oscar alan, bilim danışmanlığını duygular konusunda uzman psikologların (UC Berkeley üniverisitesinden Prof. Dacher Keltner ve UCSF üniversitesinden Prof.Paul Ekman) yaptığı animasyon filminin sistem düşüncesi araçları ile çözümlenmesi için bir etkinlik taslağı.
Riley'nin çevresi olan ilişkilerinin zaman boyunca değişimi, bu değişime duyguların etkisi ve duyguların kendilerinde gerçekleşen değişim.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Yıldızlı Gece
Çıkaırm Merdiveni ile resim çözümleme
Hollandalı ressam Vincent van Gogh'un en tanınmış resimlerinden olan Yıldızlı Gece resminde neler görüyorum, neler düşünüyorum ve bunlar bana neler hissettiriyor sorularını sorarak Çıkarım Merdiveninin basamaklarını tırmanan bir etkinlik önerisi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Nüfus
Yastık altı hesabından Göçlere
Matematik ve Sosyal Bilgiler 7.Sınıf konularına göre hazırlanmış bir etkinlik.
Matematik dersinde; sayılar ve işlemler (oran orantı, yüzdeler), cebir (eşitlik, denklem, sayı örüntüleri) ve veri işleme (çizgi grafik) öğrenme alanlarına,
Sosya Bilgiler dersinde; insanlar, yerler ve çevreler (Türkiye'de nüfus ve göç) öğrenme alanına yönelik uygulamalar içerir.
Dört aşamadan oluşan etkinlik boyunca, Stella adlı simülasyon programının kullanılmaktadır.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kapsamlı Düşünme, Birikme
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Kanatsız Arı Mu
"Hayatın renkli gökyüzünde süzülmek için kanatlara ihtiyacımız var mı?"
"Neşeli vızıltıların eksik olmadığı kovan o gün çok sessizdi. Bir mektup almıştı arılar. Mektuba göre, kanatları olmayan işçi arı kovandan gönderilecekti. Bu, çok sevdikleri, gülümseyişine bayıldıkları arkadaşları Mu'ya veda edecekleri anlamına geliyordu. Ama Kraliçe'yi ikna edebilirlerdi..."
Stok akış diyagramı ve Çıkarım Merdiveni ile kurallar üzerine bir etkinlik taslağı.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.1.2 Kendisiyle akranları arasındaki benzer ve farklı yönleri ayırt eder.
HB.1.1.2 Kendisiyle akranları arasındaki benzer ve farklı yönleri ayırt eder.
T.3.1.11 Sözlü yönergeleri uygular.
T.3.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.3.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
T.3.3.11 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.3.3.13 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.3.3.24 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.
T.3.3.28 Tablo ve Grafiklerde yer alan bilgilere ilişkin soruları cevaplar.
T.4.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
T.4.1.3 Dinlediği/izlediği metni ana hatlarıyla anlatır.
T.4.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.4.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.4.3.19 Metinle ilgili sorular sorar.
T.4.3.25 Yönergeleri kavrar.
T.4.3.27 Okuduğu metindeki kahramanların özelliklerini karşılaştırır.
T.4.3.28 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.
T.4.3.34 Grafik, tablo ve çizelgelerle ilgili soruları cevaplar.
T.4.3.37 Okuduğu metindeki olaylara ilişkin düşüncelerini ifade eder.
T.4.4.14 Yazdıklarını zenginleştirmek için çizim, Grafik ve görseller kullanır.
T.4.4.6 Görselleri ilişkilendirerek bir olayı anlatır.
T4.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
5 Çocuk 5 İstanbul
Bir fes, bir ayna, bir para, bir çömlek ve bir toka ile kısa İstanbul tarihi
Günümüzün İstanbul’unun kalabalık semtlerinden birinde yaşayan Mert,
Osmanlı Sultanı’nın düzenlediği şenlikleri izlemek için sabırsızlanan Hamdi,
Hipodrom’da düzenlenen yarışları ailesiyle birlikte izlemeye giden Helen,
Bization döneminde balıkçılık yapan dedesine yardım eden Milya,
İstanbul’un tarihöncesi bir mağarasında yaşayan kemik tokalı kız,
Yaşam zorluğunun zaman boyunca davranış grafiği ve stok-akış diyagramı ve insan uygarlığını geliştiren nedensel bir döngü
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.3.2.8 İstek ve ihtiyaçlarını karşılarken kendisinin ve ailesinin bütçesini korumaya özen gösterir.
Ortak Malların Trajedisi (Türkçe seslendirme)
Aşırı avlanma, süper mikroplar ve küresel ısınmanın nedeni aynı şey olabilir mi?
1968 yılında Garrett Hardin adında bir çevre bilimci aşırı nüfus konusunda bilimsel bir yazı yazdı. Yazısı, tarihin en büyük sorunlarına neden olan insan davranış örüntülerini anlatıyordu.
TEDEd videosu, ortak malların trajedisi adını verdiği, bir sistem arketipi de olan, bu davranış örüntülerini anlatıyor.
Videonun Türkçe alt yazılı biçimi için buraya tıklayın.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kapsamlı Düşünme, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.3.6.5 Doğa ve çevreyi koruma konusunda sorumluluk alır.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Nedensel Döngülerle Etik
Doğru davranış niçin önemlidir?
Hoşgörü, hak, adalet, sevgi, saygı, özzgürlük, sorumluluk, dürüstlük, cesaret, cömertlik gibi değerleri içeren davranışların sorunlarımızı çözme biçimi konusunda bir nedensel döngü denemesi.
Sunumda kullanılan nedensel döngü yapısı, etik ile ilgili yapılacak, öykü incelemesi gibi çalışmalarda kullanılabilir.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Gecikmeler
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Sözlü Sunum Hazırlama Önerileri
Deneyim Paylaşım Sempozyumu için birkaç anımsatma
Sunumun amacı sistem düşüncesi yaklaşımının eğitim uygulamaları ile ilgili deneyiminizin paylaşımıdır.
Bir başarı öyküsü veya en iyi örnek olması gerekmiyor hatta olabildiğince bu izlenimi yaratmaktan kaçının.
Sistem düşüncesini sınıfınızda uygularken karşılaştığınız her türlü deneyim çok değerlidir. Başarısızlıklar, öğrenme olanakları yaratması nedeni ile başarılardan daha değerlidir. Bunları içtenlikle paylaşmanızı öneriyoruz...
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Sistemin Yapısı, Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller
Sistem yaklaşımı nedir?
...neye yarar, nasıl uygulanır?
Boğaziçi Üniversitesi’nin bilimsel merak, özgür düşünce ve yaratıcı fikirlerin oluşmasına katkı sağlamak amacıyla başlattığı “Açık Ders”
seminer dizisi kapsamında Prof.Dr.Yaman Barlas'ın "Sistem yaklaşımı nedir, neye yarar, nasıl uygulanır?" başlıklı konuşması.
Sistem dinamikleri konusunda, Türkiye'deki en yetkin, dünyada önde gelen kişilerden biri olan Prof.Dr.Yaman'ın anlaşılır bir dille, yaşamdan örneklerle, teknik ayrıntılara girmeden, sistem düşüncesinin tanıtımını yaptığı bir konuşma.
Sistem düşüncesinin ne olduğunu, neden gerektiğini, felsefesini öğrenmek için, bir saatten fazla süren bu konuşmaya, zaman ayırmanızı öneriyoruz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma
Nefes Al, Kilo Ver
“Solunum yaparak kilo verebilir miyiz?” veya “Nefes alıp verdiğimizde beden ağırlığımızda değişiklik olur mu?”
Ortaokul matematik problemlerinde stok-akış diyagramlarının kullanımına bir örnek.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Işıkları Seven Böcek
Bir böceğin öğrenerek büyüme öyküsü
Kırlarda dolaşan adı sanı belli olmayan küçük bir böcek varmış. Bu böcek ışıklara tutkunmuş. Mum ışığından elektrik lambasına, deniz fenerinden ay ışığına parıldayan her şeyi sever, onlara ulaşmak istermiş. Bu çabası sırasında elektriğin gücünü bile öğrenmiş. Ama ne var ki her zaman gezemiyormuş. Bir de kendi feneri olsa her gece gezebilecek, gezip görecek, görüp neler öğrenecekmiş.
Zaman boyunca davranış grafikleri ve stok-akış diyagramları kullanarak bilgiyi, öğrenmeyi ve unutmayı tartışan bir etkinlik.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim
Desteklenen MEB Kazanımları:
T.3.1.11 Sözlü yönergeleri uygular.
T.3.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.3.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
T.3.3.11 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.3.3.13 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.3.3.24 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.
T.3.3.28 Tablo ve Grafiklerde yer alan bilgilere ilişkin soruları cevaplar.
T.4.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
T.4.1.3 Dinlediği/izlediği metni ana hatlarıyla anlatır.
T.4.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.4.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.4.3.19 Metinle ilgili sorular sorar.
T.4.3.25 Yönergeleri kavrar.
T.4.3.27 Okuduğu metindeki kahramanların özelliklerini karşılaştırır.
T.4.3.28 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.
T.4.3.34 Grafik, tablo ve çizelgelerle ilgili soruları cevaplar.
T.4.3.37 Okuduğu metindeki olaylara ilişkin düşüncelerini ifade eder.
T.4.4.14 Yazdıklarını zenginleştirmek için çizim, Grafik ve görseller kullanır.
T.4.4.6 Görselleri ilişkilendirerek bir olayı anlatır.
T4.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Şarkı Söyleyen Kurbağalar
Hayvan sevgisi ve doğa üzerine bir öykü
Bu kurbağalar hiç susmuyor!
Gün boyunca durmadan şarkı söylüyorlar.
Vırak da vırak!
Peki bu kadar seste biz nasıl uyuyacağız?
Kurbağalarla konuşmanın vakti geldi.
Türkiye’de sistem düşüncesi yaklaşımı kullanılarak yazılmış olan ilk öykü.
Öykü, okul öncesi öğretmeni ve Sistem Düşüncesi Derneği kurucularından Özlem Orçun tarafından yazılmıştır.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.6.1 Yakın çevresinde bulunan hayvanları gözlemler.
HB.3.6.1 İnsan yaşamı açısından bitki ve hayvanların önemini kavrar.
OÖ.3.4 Bir olay veya durumla ilgili olarak başkalarının duygularını açıklar.
OÖ.3.5 Bir olay veya durumla ilgili olumlu/olumsuz duygularını uygun yollarla gösterir.
T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.
T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Tostoraman (veya Yayazula)
"Farenin biri ormanın kuytusunda gezmeye çıktı. Fareciği gören tilkinin karnı acıktı.“
Ormanın kuytusunda ilerle ve gör neler oluyor cin gibi bir fare karşılaşınca baykuşla, yılanla, bir de aç Tostoraman’la...
İngiltere’de resimli çocuk kitapları kategorisinde pek çok ödül alan, şimdiye dek 32 dile çevrilen ve 5 milyonluk satış rakamına ulaşan Tostoraman öyküsünün analizinde sistem düşüncesi araçlarının kullanılmasına yönelik bir taslak.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller, Kaldıraç
Desteklenen MEB Kazanımları:
OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.
OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.
OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.
OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.
OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.
OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.
OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.
OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.
OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.
OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.
OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.
T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.
T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.
T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.
T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.
T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.
T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Sonuç - Çıkarım Merdiveni
Zihinsel Modeller düzeyinde Kaldıraç Noktaları için bir araç
Waters Foundation eğitiminde geçen Çıkarım Merdiveni ile Evrim Çalkavur'un eğitiminde geçen Düşünce Oluşturma (Sonuç Çıkarma) Merdiveni araçlarının birleştirilmesi ile oluşturulan bir Zihinsel Model görselleştirme aracı (taslağı)
Çıkarım Merdiveni ile ilgili bir video için buraya,
Düşünce Oluşturma Merdiveni uygulaması ile ilgili ayrıntılı bilgi için buraya tıklayın.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Bağlantılar, Varsayımlar
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Loraks
Grafiklerle değişimi çalışmak
Loraks (İngilizce özgün adıyla The Lorax), Dr. Seuss'un aynı isimli çocuk kitabından uyarlanan, müzikal fantastik komedi türündeki, 2012 yapımı ABD animasyon filmi.
Filmi izledikten sonra öğrenciler öykü boyunca gerçekleşen olayları grafiklerle gösterirler. Basit sorular sorarak öykünün karmaşık ana konusunu kavramaya çalışırlar. İşletmelerin ve doğal kaynakların gereksinimlerinin nasıl birbirleri ile çelişebileceği konusunda düşünürler.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Kapsamlı Düşünme
Desteklenen MEB Kazanımları:
T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.
T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.
T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.
T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Evrim Çalkavur eğitim notları - Düşünsel Modeller
Beşinci Disiplin, Peter Senge'nin 1990 yılında yazdığı ve "öğrenen organizasyon" kavramını kapsamlı biçimde tanıttığı kitap. Kitaptaki "beşinci disiplin", sistem düşüncesi (diğer dört disiplin (düşünsel modeller, kişisel ustalık, paylaşılan vizyon ve takım halinde öğrenme).
Öğrenen Organizasyon Topluluğu Derneğinden Evrim Çalkavur'un öğrenen organizasyonlar ile ilgili ESD Uygulayıcı Eğitimi Kolaylaştırıcılarına uygulamakta olduğu eğitim dizisinin notlarına buradan ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Sistemin Yapısı, Zihinsel Modeller
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Düşünmeyi Yeniden Düşünmek
Çıkarım Merdiveni nasıl çalışır? (Türkçe seslendirme)
Her gün insanlarla karşılaşıyor ve etkileşimlerimiz üzerinden çevremizdeki dünya ile ilgili çıkarımlarda bulunuyor ve inançlar geliştiriyoruz. Videoda, bu süreci görselleştirmekte kullanılan bir yöntem olan "Çıkarım Merdiveni"nin tanıtımı yapılıyor.
Videonun orijinaline buraya tıklayarak, Türkçe alt yazılı sürümüne buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zihinsel Modeller
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.2.1.2 Bireysel farklılıklara saygı duyar.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Elmalar Nereye Gider?
K-2 düzeyinde uygulanabilecek bu etkinlik, bir kızın madde döngülerini öğrenme öyküsü.
İdil, doğanın nasıl çalıştığını gördükten sonra geri dönüşümü yeniden keşfediyor.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kapsamlı Düşünme, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.2.6.1 Bitki ve hayvanların yaşaması için gerekli olan şartları karşılaştırır.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Sistem Yaklaşımı Örneği
"Sürekli İyileştirmenin Ötesinde" (Türkçe altyazılı)
Sistem düşüncesi, yönetim bilimi ve yöneylem konularının öncülerinden Prof.Russell Ackoff'un 1994 yılında sistem düşüncesi bakış açısı ile iyileştirme çalışmalarını değerlendirdiği bir konuşması.
Somut, kolay anlaşılır örneklerle sistem yaklaşımını anlatıyor ve bir sistem düşünürüne yakışır biçimde konuşmasını (pek sezgisel olmayan bir sonuçla) bitiyor.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Sistemin Yapısı
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Dünya Enerjisi Simülasyonu
Dünya Enerjisi Simülasyonu, Dünya İklimi Simülasyonunun tamamlayıcısıdır.
Aralarında temel fark; Dünya İklimi, Amerika Birleşik Devletleri, Çin ve bölgesel bloklar (Avrupa birliği ve gelişmekte olan ülkeler vb) gibi jeopolitik varlıkların iklime etkisine odaklanırken, Dünya Enerjisi, toprak-tarım ve enerji arz kaynakları gibi sektörlerin iklime etkisine odaklanır.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
ESD Uygulayıcı Eğitimi (2016-2017)
ESD eğitimi almış ve uygulama deneyimi olan öğretmenler tarafından veirlen "ESD Düzey 1 (Uygulayıcı) Eğitimi" boyunca kullanılan slayt, form ve yönergeler
Dikkat: Bu bağlantı ile ulaşılacak bilgiler güncel değildir, arşiv amaçlı tutulmaktadır. Kolaylaştırıcı öğretmenler tarafından, geri bildirimler ve deneyimler temel alınarak yeniden tasarlanan, eğitimin son biçimine, kaynaklarda "EsdX - ESD Uygulayıcı Eğitimi" araması yaparak ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Doğanın Uyumu
Doğa'nın geri beslemesi neye benzer ve dünyanımızın esnekliğini nasıl sağlar?
Ekosistemlerde sık görülen pekiştirici ve dengeleyici geri besleme döngülerini, bu döngülerin bir araya gelerek nasıl kendilerine özgün bir müzik yarattığını anlatan Türkçe alt yazılı bir TEDEd videosu.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar
Bir Dağ Gibi Düşünmek
Kurtlar, geyikler ve ağaçlar
İlk çevrecilerden Aldo Leopold'un ünlü kitabı "Bir Kum Yöresi Almanağı" kitabından bir yazının nedensel döngü diyagramları ile değerlendirilmesi.
Ekosistemin tüm unsurlarının birbirleri ile sıkı ilişkisin görüp takdir etmek anlamındaki "Bir Dağ Gibi Düşünmek" ifadesi Aldo Leopold'a ait olup bu ifadeyi ilk kez Bir Kum Yöresi Almanağı'nda kullanmıştır.
Aldo Leopold'un modern çevreciliğie etkisinin ele alındığı ve 2011 yılında gösterime giren belgesel "Green Fire" (Yeşil Alev) Bir Dağ Gibi Düşünmek yazısı üzerine kurgulanmıştır.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.2.6.1 Bitki ve hayvanların yaşaması için gerekli olan şartları karşılaştırır.
T.3.1.11 Sözlü yönergeleri uygular.
T.3.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.3.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
T.3.3.11 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.3.3.13 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.3.3.24 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.
T.3.3.28 Tablo ve Grafiklerde yer alan bilgilere ilişkin soruları cevaplar.
T.4.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
T.4.1.3 Dinlediği/izlediği metni ana hatlarıyla anlatır.
T.4.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.4.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.4.3.19 Metinle ilgili sorular sorar.
T.4.3.25 Yönergeleri kavrar.
T.4.3.27 Okuduğu metindeki kahramanların özelliklerini karşılaştırır.
T.4.3.28 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.
T.4.3.34 Grafik, tablo ve çizelgelerle ilgili soruları cevaplar.
T.4.3.37 Okuduğu metindeki olaylara ilişkin düşüncelerini ifade eder.
T.4.4.14 Yazdıklarını zenginleştirmek için çizim, Grafik ve görseller kullanır.
T.4.4.6 Görselleri ilişkilendirerek bir olayı anlatır.
T4.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
Sistem nedir?
Okul öncesi için sistem kavramının tanıtımı
Bir okul öncesi öğretmeninin sistem tanıtımı ile ilgili blog yazısı.
Yazının İngilizce orijinaline buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Yazının alındığı blog (Tricky Kids Math) için buraya tıklayın.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Sistemin Yapısı
Harry Potter ve Ölüm Yadigârları
Harry Potter'ın 7'nci kitap boyunca mutluluğu
Vermont Üniversitesi Karmaşık Sistemler bölümü Sayısal Öykü Laboratuarı, öykü içinde geçen kelimelere göre kahramanın mutluluğunun zaman boyunca davranışını grafiğini çiziyor.
Harry Potter serisinin diğer kitapları ve pek çok klasik kitap için benzer zaman boyunca davranış grafiklerini görmek için buraya tıklayın.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim
SD Alışkanlıkları (çocuklar için)
Bir "Sistem Düşünürünün Alışkanları" uyarlaması
HelloRuby tarafından yapılan bir çalışma, sevimli çizimler ve çok daha basit bir dil kullanarak sistem düşüncesi alışkanlıklarını tanıtıyor.
Çalışmanın İngilizce orijinaline buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Waters Foundation'ın "Sistem Düşünürünün Alışkanlıkları"na İngilizce için buraya, Türkçe için buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim
Metro ile Göztepe’den Konak’a (1.Sınıflar için)
Zaman boyunca davranış ve stok-akış diyagramlrı ile toplama çıkarma
"Metro ile Göztepe’den Konak’a" adlı uygulama önerisinin, durak durak ayrılarak 1.sınıflara uyarlanmış halidir.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
M.1.1.2.6 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.1.1.3.2 20’ye kadar (20 dâhil) olan doğal sayılarla çıkarma işlemi yapar.
M.1.1.3.4 Doğal sayılarla çıkarma işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.2.1.2.5 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.2.1.3.4 Toplama ve çıkarma işlemleri arasındaki ilişkiyi fark eder.
M.2.1.3.6 Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.3.1.2.6 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.3.1.3.4 Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemlerini gerektiren problemleri çözer.
M.3.4.1.2 Grafiklerde verilen bilgileri kullanarak veya Grafikler oluşturarak toplama ve çıkarma işlemleri gerektiren problemleri çözer.
M.3.4.1.3 En çok üç veri grubuna ait basit tabloları okur, yorumlar ve tablodan elde ettiği veriyi düzenler.
M.4.1.2.4 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.4.3.1.4 Uzunluk ölçü birimlerinin kullanıldığı en çok üç işlem gerektiren problemleri çözer.
M.4.3.5.2 Zaman ölçü birimlerinin kullanıldığı problemleri çözer.
M.4.3.6.5 Ton, kilogram, gram ve milligram ile ilgili problemleri çözer. Problem kurmaya yönelik çalışmalara da yer verilir.
M.4.4.1.3 Elde ettiği veriyi sunmak amacıyla farklı gösterimler kullanır.
M.4.4.1.4 Sütun grafiği, tablo ve diğer Grafiklerle gösterilen bilgileri kullanarak günlük hayatla ilgili problemler çözer.
Öykülerin Biçimi
Kurt Vonnegut zaman boyunca davranış grafiği kullanıyor
Çağdaş Amerikan yazarlarından Kurt Vonnegut öykülerin biçimini anlatıyor. 1985'de verdiği dersten bir bölüm. (Türkçe alt yazılı)
Öykülerin Biçimi adlı bilgi görseline (infografik) buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim
Birinci Dünya Savaşı
Dünya Savaşı, Büyük Savaş, Harb-i Umumi, Seferberlik, Bütün Savaşları Bitirecek Savaş
Sistem Düşüncesi araçları ile;
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Av - Avcı
Bu ders, öğrencilerin, bir ekosistem içindeki iki hayvan popülasyonunun (kurtlar ve geyikler) karşılıklı ilişkilerini keşfetmelerini sağlar. Simülasyondaki hayvanlardan biri avcıdır. Diğeri ise av. Karşılıklı ilişkiye girip birbirlerini etkiledikçe popülasyonları zaman boyunca artar ve azalır (salınır, dalgalanır).
Etkinlik Creative Learning Exchange tarafından hazırlanan "Yabanda İnişler ve Çıkışlar - Av Avcı (Up and Down in the Wild: Predator and Prey" etkinliğinin güncellenmiş ve birleştirilmiş bir uyarlamasıdır.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.6.1 Yakın çevresinde bulunan hayvanları gözlemler.
HB.3.6.1 İnsan yaşamı açısından bitki ve hayvanların önemini kavrar.
Faraday'ın Mumu
Mum yanarken ne yanar? Parafin mi? Fitil mi?
Bir Mumun Kimyasal Tarihi (The Chemical History of a Candle), Michael Faraday tarafından 1848 yılında Royal Institution'da alevin kimyası ve fiziği konusunda verilen altı derslik serinin başlığıdır. Bu altı ders, Faraday tarafından başlatılan ve günümümzde de aynı yerde aynı biçimde sürdürülen, gençler için Noel dersleri adlı serinin bir parçasıdır.
Etkinlik, bu derslerden ve benzer kaynaklardan esinlenerek, maddenin ile ilgili ünitelere destek olması amacı ile hazırlanmıştır.
Yanan bir mum ve bilimsel içgörü
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme
Ne kadar çok hayvan!
Öğrenciler, evlerindeki evcil hayvanlar, kuşlar, çevrelerindeki vahşi hayatın içinde hayvanları sürekli görürler. Bu ders, öğrencilerin, popülasyonların zaman boyunca nasıl azalıp arttığını keşfetmelerini sağlar.
Etkinlik Creative Learning Exchange tarafından hazırlanan "Çok Fazla Hayvan (Too Many Animals)" etkinliğinin güncellenmiş ve birleştirilmiş bir uyarlamasıdır.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Kapsamlı Düşünme, Birikme, Gecikmeler
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.6.1 Yakın çevresinde bulunan hayvanları gözlemler.
Kompost
Doğanın geri dönüşüm sistemi
Bitki köklerinin çevresinde bulunan toprağın 1 gramında 10 milyara yakın küçük canlı yaşar...
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.3.6.5 Doğa ve çevreyi koruma konusunda sorumluluk alır.
İzmir'in Nüfus Değişimi
İzmir'de 1927 yılında 190.000 kişi yaşıyordu. Şimdi daha fazla...
Bir stoklu nüfus modeli üzerinden, çeşitli oranların kullanımı ile nüfus değişiminin öngörülmesi ve nedenleri için tartışma ortamı hazırlamaya yönelik bir simülasyon modeli.
Sosyal Bilgiler dersi kazanımları:
5.Sınıf - Bölgemizi Tanıyalım: Yaşadığı bölgedeki insanların yoğun olarak yaşadıkları yerlerle coğrafî özellikleri ilişkilendirir.
6.Sınıf - Ülkemşz ve Dünya: Görsel materyalleri ve verileri kullanarak dünyada nüfus ve ekonomik faaliyetlerin dağılışının nedenleri hakkında çıkarımlarda bulunur.
7.Sınıf - Ülkemizde Nüfus: Görsel materyaller ve verilerden yararlanarak Türkiye’de nüfusun dağılışının neden ve sonuçlarını tartışır.
Matematik dersi kazanımları:
6.Sınıf - Oran: Bir bütünün iki parçaya ayrıldığı durumlarda iki parçanın birbirine veya her bir parçanın bütüne oranını belirler; Aynı veya farklı birimlerdeki iki çokluğun birbirine oranını belirler.
7.Sınıf - Oran ve Orntı: Gerçek yaşam durumlarını, tabloları veya doğru grafiklerini inceleyerek iki çok- luğun orantılı olup olmadığına karar verir; Doğru orantılı iki çokluk arasındaki ilişkiyi tablo veya denklem olarak ifade eder; Doğru ve ters orantıyla ilgili problemleri çözer.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.5.1 Yaşadığı yeri bilir.
HB.1.5.4 Ülkemizde, farklı kültürlerden insanlarla bir arada yaşadığını fark eder.
Damlama Oranı
PISA 2012 Esas Matematik Uygulama Soruları
Bazı ilaç ve sıvıları hastalara nakletmek üzere serum kullanılmaktadır.
Hemşirelerin serum için D ile gösterilen damlama oranını, yani bir dakikada düşen damla sayısını hesaplamaları gerekmektedir...
Sorunun altında yatan stok-akış yapısını gösteren bir simülasyon.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Birikme
Ejderhanı Nasıl Eğitirsin
demek hakkınızda bildiğimiz her şey yanlışmış
"Ejderhanı Nasıl Eğitirsin", DreamWorks Animation tarafından, aynı adı taşıyan kitaptan uyarlanarak 2010 yılında yayınlanan fantastik bir film. Filmde, Hıçkıdık adlı genç bir Viking'in efsanevi Viking dünyasında kabilesinin ejderha avcısı olma geleneğine uyma(ma) çabası anlatılıyor.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Zihinsel Modeller
Desteklenen MEB Kazanımları:
T.3.1.11 Sözlü yönergeleri uygular.
T.3.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.3.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
T.3.3.11 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.3.3.13 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.3.3.24 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.
T.3.3.28 Tablo ve Grafiklerde yer alan bilgilere ilişkin soruları cevaplar.
T.4.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
T.4.1.3 Dinlediği/izlediği metni ana hatlarıyla anlatır.
T.4.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.4.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.4.3.19 Metinle ilgili sorular sorar.
T.4.3.25 Yönergeleri kavrar.
T.4.3.27 Okuduğu metindeki kahramanların özelliklerini karşılaştırır.
T.4.3.28 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.
T.4.3.34 Grafik, tablo ve çizelgelerle ilgili soruları cevaplar.
T.4.3.37 Okuduğu metindeki olaylara ilişkin düşüncelerini ifade eder.
T.4.4.14 Yazdıklarını zenginleştirmek için çizim, Grafik ve görseller kullanır.
T.4.4.6 Görselleri ilişkilendirerek bir olayı anlatır.
T4.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
Çirkin Ördek Yavrusu
Bireysel farklılıklara saygı duy(ma)mak
Çirkin Ördek Yavrusu kimsenin onu istemediğini, çünkü çok çirkin olduğunu düşünüyordu. Bir gün ailesinin yanından ayrıldı ve dünyayı keşfetmek için yola koyuldu. Yol zorluydu, ama cesur ördek yavrusu umduğundan daha başarılı olacaktı.
İlk defa 11 Kasım 1843 tarihinde, Danimarkalı şair ve yazar Hans Christian Andersen tarafından yazılmış üç farklı hikâye ile birlikte Kopenhag, Danimarka'da yayınlanmış ve daha sonra pek çok defa opera, müzikal ve animasyon filmlere uyarlanmış, edebi masalın sistem düşüncesi araçları ile incelenmesi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Karşılıklı Bağımlılıklar, Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.1.2 Kendisiyle akranları arasındaki benzer ve farklı yönleri ayırt eder.
HB.1.1.2 Kendisiyle akranları arasındaki benzer ve farklı yönleri ayırt eder.
OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.
OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.
OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.
OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.
OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.
OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.
OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.
OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.
OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.
OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.
OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.
OÖ.3.4 Bir olay veya durumla ilgili olarak başkalarının duygularını açıklar.
OÖ.3.5 Bir olay veya durumla ilgili olumlu/olumsuz duygularını uygun yollarla gösterir.
OÖ.3.8 Farklılıklara saygı gösterir.
T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.
T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.
T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.
T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.
T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.
T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
Reklam 2
Ev işler, çalışan kadın, eşi, çocuğu, babası ve bir mektup.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.2.2 Aile hayatının önemini kavrar.
HB.1.2.2 Aile hayatının önemini kavrar.
HB.3.2.4 Evde üzerine düşen görev ve sorumlulukları yerine getirir.
Tavşan ve Kaplumbağa
2500 yıllık bir masalın sistem düşüncesi araçları ile incelenmesi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Varsayımlar, Zihinsel Modeller, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar
Desteklenen MEB Kazanımları:
OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.
OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.
OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.
OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.
OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.
OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.
OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.
OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.
OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.
OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.
OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.
T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.
T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.
T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.
T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.
T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.
T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
Küçük Kara Balık
Kış ortasında bir akşam vaktiydi. Denizin en derin yerinde, yaşlı mı yaşlı bir balık nine sayıları on iki bini bulan çocuklarıyla torunlarını çevresine toplamış, onlara bir masal anlatıyordu: "Bir varmış, bir yokmuş. Bir derede annesiyle birlikte yaşayan bir Küçük Kara Balık varmış..."
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Zihinsel Modeller, Birikme
Reklamlar 1
Bir elektrikli süpürge reklamının düşündürdükleri
Baba, çocuk ve hatta kedi bile evin temizlik düzeyini azaltıyor.
Anne, elektrikli süpürgesinin yardımı ile evin temizliğini, düzenini sağlıyor.
Durumun zaman boyunca davranış ve stok-akış diyagramları ile gösterilmesini ve bu duruma neden olan davranışların çıkaırm merdivenleri ile incelenmesini içeren bir etkinlik.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Zihinsel Modeller, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.2.2 Aile hayatının önemini kavrar.
Yüzyüz
“Biz”ken bir başkayız!
Yüzyüz, derin suların, küçük kırmızı balıkların siyah kardeşidir. Kardeşleri büyük bir ton balığı tarafından yutulunca bu güzel sularda tek başına kalır. Ta ki bir kenarda büyük balıktan saklanan yeni dostlarına rastlayana dek. Artık Yüzyüz yalnız değildir, üstelik biraz cesaret ve çabayla neler yapılabileceği konusunda bazı ilginç fikirleri vardır.
Peki bu ilginç fikirler nasıl oluştu?
Yüzyüz öyküsünün, sistem düşüncesi bakış açısı ile, yoruma açık bir analizi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Zihinsel Modeller, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.
OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.
OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.
OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.
OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.
OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.
OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.
OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.
OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.
OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.
OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.
OÖ.3.4 Bir olay veya durumla ilgili olarak başkalarının duygularını açıklar.
OÖ.3.5 Bir olay veya durumla ilgili olumlu/olumsuz duygularını uygun yollarla gösterir.
Frederick
çalışmanın doğası ve sanatçının toplumdaki yeri üzerine
Kışa hazırlık yapan tarla fareleri harıl harıl çalışıyordu. Biri hariç: Frederick. Herkes yiyecek toplarken o öylece oturuyor, etrafı izliyordu. Durun, hemen parmağınızı sallamayın. O da çalışıyordu elbette. Kelimeleri, güneşin parıltılarını ve renkleri topluyordu. Peki, gri kış kapıya dayandığında bunlar karın doyurur muydu?
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Zihinsel Modeller, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.
OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.
OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.
OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.
OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.
OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.
OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.
OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.
OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.
OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.
OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.
T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.
T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.
T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.
T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.
T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.
T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
Yapışmış
Bilgisayar oyunu bağımlısı çocuğuna ilgi göstermeye çalışan anne ile ilgili bir kısa film.
Zaman boyunca davranış grafikleri ile örüntü bulma, öykü arketipinin tanıtımı ve çıkarım merdiveni kullanarak çözüm bulma amacı ile kullanılabilir.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Zihinsel Modeller, Giderek Yaklaşma
Altı yaşındakilerle döngüleri görmek
"Bahçe Sağlığı"
Birinci sınıf çocuklarına biraz tebeşir, bir kaldırım, basit bir çizim, birkaç taş ve bir bahçe verip bağlantılar kurmalarını isterseniz ne olur? Yanıt: Dünyanın nasıl çalıştığı konusunda yepyeni düşüncelerin çoşkulu bir ifadesi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme
Pezzettino
Ben kendimim
Pezzettino, herkesin kocaman olduğu ve cesaret isteyen, harika işler yaptığı bir dünyada yaşar. Küçüktür, bir “parçacık”tır yalnızca. “Herhalde bir başkasının parçasıyım, bir başkasına ait olmalıyım” diye düşünür ve bir gün, kime ait olduğunu öğrenmek için yola düşer.
Sistem düşüncesi yaklaşımı ile söylersek: Ben bir özellikler stoğuyum.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Karşılıklı Bağımlılıklar, Zihinsel Modeller, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.3.1.1 Kendisinin güçlü ve zayıf yönlerini fark eder.
OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.
OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.
OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.
OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.
OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.
OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.
OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.
OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.
OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.
OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.
OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.
T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.
T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.
T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.
T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.
T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.
T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
Senin Kovan Ne Kadar Dolu?
Hepimizin görünmez kovası vardır.
Kovamız doluyken kendimizi çok iyi hissederiz. Boşsa kötü hissederiz.
Ama çocukların çoğu (ve yetişkinler de) gün boyu kovanın dolu olmasının önemini kavrayamazlar.
Feliks gün içindeki etkileşimlerinin kovasını nasıl doldurup boşalttığını öğreniyor. Ayrıca, başkalarına söylediği sözlerin ya da davranışlarının onların kovalarını nasıl doldurup boşalttığını da fark ediyor. Feliks sınıf arkadaşlarının, öğretmenlerinin ve akrabalarının kovalarını doldurmanın ne kadar kolay olduğunu öğrenirken siz de onu izleyin. Gün sona ermeden Feliks'in kova doldurmada ne kadar ustalaştığını göreceksiniz ve bu süreçte, bir başkasının kovasını doldurunca kendi kovanızın da dolduğunu öğreneceksiniz.
Stok-akış yaklaşımını tamamen destekleyen bir kitap. Kitabın Türkçe alt yazılı videosuna uygulama kılavuzu üzerinden ulaşılabilir.
Senin Kovan Ne Kadar Dolu?
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Zihinsel Modeller, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.
T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.
T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.
T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.
T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.
T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
Sağlıklı Toprak Sistemleri
Toprak ne yer, ne içer?
Bu etkinlikte toprak bir sistem olarak ele alınıyor. Bitkiler doğal olarak çürüdüklerinde, içlerindeki besin öğeleri toprağa geri döner ve toprağın sağlıklı kalmasını sağlar. Hasat edilen bitkilerin gübreleştirilmez ve toprağa geri verilmezse, toprağın sağlığı zamanla geriler.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.6.2 Yakın çevresinde bulunan bitkileri gözlemler.
HB.1.6.3 Yakın çevresinde bulunan hayvanları ve bitkileri korumaya özen gösterir.
HB.1.6.3 Yakın çevresinde bulunan hayvanları ve bitkileri korumaya özen gösterir.
Dünya İklimi Simülasyonu
Dünya İklimi Simülasyonu, Birleşmiş Milletler iklim değişikliği pazarlıklarının rol yapma oyunu. Oyun boyunca pazarlık denemelerinin sonuçlarının değerlendirilmesinde etkileşimli bir bilgisayar modeli kullanılıyor.
Dünya İklimi Simülasyonunu, farkındalığı artırmak ve BM iklim pazarlık dinamiklerinin deneyimlenmesini sağlamak için kullanabilirsiniz. Etkinlik, katılımcıların önerdikleri politikaların küresel iklim sistemine etkilerini gerçek zamanda gösteren C-ROADS adlı bilgisayar simülasyonu kullanılarak mevcıt iklim değişikliği bilimi çerçevesinde oynanır.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma
Nedensel döngüleri anlamak
Trafik sistemi örneği (Türkçe seslendirme)
Sistem eğitimcisi Linda Booth Sweeney sistem düşüncesinin "Gelecek Kuşak Fen Bilgisi Standartları"nı (Next Generation Science Standards) nasıl desteklediğini anlatıyor. Sistemin davranışını incelemek için diyagramların nasıl kullanılabileceğine bir örnek veriyor. Verdiği örnekte trafik sıkışıklığını gidermek için yeni yollar yapmanın hangi beklenmedik sonuçlara neden olabileceğini gösteriyor.
Videonun orijinaline buraya tıklayarak, Türkçe alt yazılı sürümüne buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
Mış gibi
Ramon resim yapmayı çok severdi.
Nerede olursa olsun
Ne zaman olursa olsun
Her şeyin resmini yapardı...
Ancak ağabeyi yüzünden bu coşkusu bitiverdi, artık çizemiyor, hep mükemmeli arıyordu.
Kız kardeşi “doğru” resim yapmaya çalışmasının anlamsız olduğunu; denizmiş gibi, dağmış gibi, balıkmış gibi çizdiği tüm kendine özgü resimlerin ona zenginlik kattığını söylediği gün Ramon mutluluğu yeniden yakaladı.
Öykünün Şebnem Demir tarafından seslendirilmiş videosuna buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Zihinsel Modeller
Desteklenen MEB Kazanımları:
OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.
OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.
OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.
OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.
OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.
OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.
OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.
OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.
OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.
OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.
OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.
OÖ.3.4 Bir olay veya durumla ilgili olarak başkalarının duygularını açıklar.
OÖ.3.5 Bir olay veya durumla ilgili olumlu/olumsuz duygularını uygun yollarla gösterir.
T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.
T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.
T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.
T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.
T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.
T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
Tekerlek (Kayalar)
Kayalar sohbet ediyorlar ama çok çok çok yavaş konuşarak
2003 yılında Akademi Ödüllerine aday olmuş, Anima Mundi Animation Festival, Annecy International Animated Film Festival, Sweden Fantastic Film Festival ve Fantoche International Animation Film Festival gibi festivallerde çeşitli ödüller almış 8 dakikalık bir film.
Büyük Tarih kapsamında kullanılabilir.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Farklı Bakış Açıları
Büyük Tarih - Bilgi Görseli
Yaklaşık 14 milyar yıllık tarihe yolculuk: Evren, gezegenimiz, yaşam ve insanlık
Her şey nereden geldi? Şu anda bulunduğumuz yere nasıl geldik? İnsanlar bunun neresinde? Nereye doğru gidiyoruz? Bu soruların yanıtları binlerce yıldır aranıyor. "Büyük Tarih Projesi" (The Big History Project) astronomi, kimya, biyoloji ve tarih gibi farklı disiplinlerin içerdiği güncel bilgileri kullanarak tüm Evreni inceleyen ve bu sorulara yanıt vermeye çalışan bir yaklaşım.
Farklı zaman ve uzay ölçekleri içeren "Büyük Tarih - Bilgi Görseli" bu yaklaşımın ilk adımı.
Öneri: Dosya boyutu yaklaşık 17MB (2.5mt x 1mt boyutunda bir poster). Ayrıntılı inceleme için dosyayı indirip açmak yararlı olur.
Prezi sunumuna ulaşmak için buraya tıklayın.
Çevirinin ingilizce orijinaline buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim
Zaman Boyunca Davranış Grafikleri Çizmek ve Okumak
Hareket (hız ve konum) ile ilgili 4 etkinlik
Zaman boyunca davranış grafiklerini anlamak çok önemli bir sistem dinamikleri becerisidir. Öğrenciler grafik okuyabilmeli ve yorumlayabilmelidir. Aynı zamanda düşüncelerini belirlemek ve başkalarına anlatmak için de grafik kullanabilmelidirler. Sonuç olarak, grafiklerle düşünme ve iletişim becerileri geliştirmeleri gerekir.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.2.5 Evdeki kaynakları verimli bir şekilde kullanır.
Kazanımlar ve ESD - 2015
Uyarı: Güncel değildir, arşiv amacı ile listelenmektedir.
MEB 2015 Öğretim Programları kazanımlarına yönelik ESD Etkinlik önerileri
Kapsam:
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim
Etkinlik Değerlendirme Ölçeği
Eleştirel Düşüncenin Gösterimi
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Varsayımlar, Kaldıraç, Birikme
Su Oyunları
Su dinamikleri nasıl işler?
Giriş ve çıkış akışlarını kontrol ederek su düzeyinin nasıl değiştiğini keşfedin: değişimin grafiğini öngörün, gözlemelerinizi kaydedin ve öngörülerinizle karşılaştırın.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Birikme
Fasulye Oyunu
Bir Canladırma Simülasyonu Bir kuşağın değerleri ve eylemlerinin sonraki kuşaklara etkisi nedir?
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Zihinsel Modeller, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.2.5 Evdeki kaynakları verimli bir şekilde kullanır.
HB.3.6.5 Doğa ve çevreyi koruma konusunda sorumluluk alır.
Değirmenler Vadisi
Değirmenler Vadisi’nde birbirine benzeyen erkekler, kadınlar ve çocuklar yaşarmış. Bir gün, herşeyi en iyi yapan “Makineler” gelmiş. İşte bu makineler orada yaşayan insanların hayal kurma yeteneklerini unutturmuş onlara.
Okul öncesi ve ilkokul için bir öykü incelemesi.
Zaman boyunca değişen davranışlar, bu değişime neden olan akışlar ve bu akış kararlarının çıkarım merdivenleri...
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Zihinsel Modeller, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.
T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.
T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.
T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.
T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.
T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
Bilgisayar Benzetimi: Şeker, ne kadar şeker?
Vücudumuz şekeri nasıl dengeliyor?
Öğrenciler farklı şeker türlerinin kan şekeri üzerine nasıl etkileri oldugğunu bir simülasyon yardımı ile öğrenirler. Öğrenciler simülasyon üzerinde şeker türünü değiştirerek denemeler yapabilirler. Yönerge için buraya tıklayın.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Caretta caretta
Bir taraftan toplama çıkarma problemleri çözelim diğer taraftan iribaş kaplumbağalar (caretta caretta) ile ilgili çeşitli bilgiler edinelim.
Cinsiyetlerinin hava sıcaklığına bağlı olduğunu biliyor muydunuz?
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
M.2.1.3.4 Toplama ve çıkarma işlemleri arasındaki ilişkiyi fark eder.
M.2.1.3.6 Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.3.4.1.2 Grafiklerde verilen bilgileri kullanarak veya Grafikler oluşturarak toplama ve çıkarma işlemleri gerektiren problemleri çözer.
M.3.4.1.3 En çok üç veri grubuna ait basit tabloları okur, yorumlar ve tablodan elde ettiği veriyi düzenler.
Metro ile Göztepe'den Konak'a
Toplama-çıkarma ile yolcu, yol ve biraz hız
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
M.1.1.2.6 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.1.1.3.2 20’ye kadar (20 dâhil) olan doğal sayılarla çıkarma işlemi yapar.
M.1.1.3.4 Doğal sayılarla çıkarma işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.2.1.2.5 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.2.1.3.4 Toplama ve çıkarma işlemleri arasındaki ilişkiyi fark eder.
M.2.1.3.6 Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.3.1.2.6 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.3.1.3.4 Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemlerini gerektiren problemleri çözer.
M.3.4.1.2 Grafiklerde verilen bilgileri kullanarak veya Grafikler oluşturarak toplama ve çıkarma işlemleri gerektiren problemleri çözer.
M.3.4.1.3 En çok üç veri grubuna ait basit tabloları okur, yorumlar ve tablodan elde ettiği veriyi düzenler.
M.4.1.2.4 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.4.3.1.4 Uzunluk ölçü birimlerinin kullanıldığı en çok üç işlem gerektiren problemleri çözer.
M.4.3.5.2 Zaman ölçü birimlerinin kullanıldığı problemleri çözer.
M.4.3.6.5 Ton, kilogram, gram ve milligram ile ilgili problemleri çözer. Problem kurmaya yönelik çalışmalara da yer verilir.
M.4.4.1.3 Elde ettiği veriyi sunmak amacıyla farklı gösterimler kullanır.
M.4.4.1.4 Sütun grafiği, tablo ve diğer Grafiklerle gösterilen bilgileri kullanarak günlük hayatla ilgili problemler çözer.
Zaman Boyunca Davranış Grafikleri
Unutulmaması Gereken 3 Şey
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.1.1 Sınıf içi tanışma etkinliğine katılır.
HB.1.2.5 Evdeki kaynakları verimli bir şekilde kullanır.
HB.1.2.6 Gün içerisinde neler yapabileceğini planlar.
HB.1.2.6 Gün içerisinde neler yapabileceğini planlar.
Bahçedeki ağaçlar
Bahçedeki ağaçların sayısı zaman boyunca nasıl ve neden değişti?
Ağaç nasıl büyür?
Odun yanınca ne olur?
Ağaçlar terler mi?
İlkokul 1.sınıf öğrencileri için hazırlanmış (biraz iddialı olabilecek) bir taslak.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
M.1.1.2.6 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.2.1.2.5 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.2.1.3.4 Toplama ve çıkarma işlemleri arasındaki ilişkiyi fark eder.
M.2.1.3.6 Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.3.1.2.6 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.3.1.3.4 Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemlerini gerektiren problemleri çözer.
Ağaç ve Feynman
Karbondioksit... karbon ve oksijen... sonra yeniden.
Nobel Fizik Ödülü sahibi teorik fizikçi Richard Feynman'dan ağaçların oluşumu ile ilgili bilgiler. (Kuantum teorisi konusunda çalışmaları olan Feynman fiziği anlaşılabilir biçimde anlatma becerisi ile ünlü bir bilim insanı)
Ağaçlarla Toplama Çıkarma etkinliğine destek olması için Türkçe alt yazı çevirisi yapılmış olan bir BBC belgeseli.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Birikme
Şeker Gerçeği
Yedikleriniz en güvenli ve en güçlü ilaç da olabilir,
yavaş şekilde etkileyen bir zehir de...
"Şeker, ne kadar şeker" etkinliğine destek olması için Türkçe alt yazı çevirisi yapılmış olan bir video.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Kapsamlı Düşünme, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.3.3 Sağlığı için yararlı yiyecek ve içecekleri seçer.
HB.1.3.4 Gün içerisinde öğünlere uygun ve dengeli beslenir.
OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.
OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.
OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.
OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.
OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.
OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.
OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.
OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.
OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.
OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.
OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.
Ağaçların kütlesi nereden gelir?
Ağaç ne yer, ne içer? Ağaç ne biriktirir?
Ağaçlarla Toplama Çıkarma etkinliğine destek olması için Türkçe alt yazı çevirisi yapılmış olan bir TedEd videosu. (TED'in eğitim amaçlı kısa videolarından biri)
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar
Üretim Dağıtım Tüketim
Sistem Düşüncesi Araçları ile Ekonomi - Büyük pekiştirici döngü
Etkinliğin amacı bir ülke ekonomisinin en temel ilişkilerini olabildiğince basit ancak anlamlılığını kaybetmeyecek biçimde göstermektir.
Etkinlik, İlkokul 4.Sınıf düzeyi için, Sosyal Bilgiler dersi, üretim, dağıtım, tüketim öğrenme alanına yönelik üretimden tüketime ünitesi kazanımlarından “Kullandığı bazı ürünlerin üretim, dağıtım ve tüketim ağını oluşturur.” kazanımı temel alınarak hazırlanmıştır.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Hava soğuksa...
Etkinlik hava durumunu gösteren bir zaman boyunca davranış grafiğinin hazırlanması ile başlıyor. Daha sonra ısınmaya yönelik davranışlar tartışılıyor ve altında yatan yapı nedensel döngü diyagramı ile gösteriliyor. İlkokul 1.sınıflara yönelik hazırlanan etkinlikle çok sık karşılaşılan, basit fakat çok güçlü bir dengeleyici döngünün tanıtımı amaçlanıyor.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme
Pandemik Nasıl Yayılır?
Bulaşma Oyununa destek olması için Türkçe alt yazı çevirisi yapılmış olan bir TedEd videosu. (TED'in eğitim amaçlı kısa videolarından biri) Kısaca büyük salgınların (pandemikler) tarihini ve bugünkü durumu anlatıyor.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar
Efes'te yaşayanlara ne oldu?
Efes Antik Kenti MÖ 10.yüzyılda kurulmuş. MS 15.yüzyılda tamamen terkedilmiş. 2500 yıl yaşayan bu şehrin nüfusu zaman boyunca nasıl (ve daha önemlisi neden) değişmiş olabilir?
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Yuva konuşuyor… dinliyor musunuz?
Doğanın insanlara ihtiyacı yok. İnsanların doğaya ihtiyacı var. İnsanlar doğanın bir parçası. Doğa varolmak için insanlara bağımlı değil. Ama diğer yandan, insanlar varolmak için tamamen doğaya bağımlı. Gittikçe artan insan sayısı ve nasıl yaşadığımız doğanın geleceğini belirleyecek. Ve bizim geleceğimizi. Ne olursa olsun doğa devam edecek. Evrim geçirecek. Sormamız gerek soru bunun bizimle mi bizsiz mi olacağı. Doğa konuşabilseydi, herhalde bunun çok da önemli olmadığını söylerdi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kapsamlı Düşünme, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.6.4 Doğayı ve çevresini temiz tutma konusunda duyarlı olur.
Buzul konuşuyor… dinliyor musunuz?
Doğanın insanlara ihtiyacı yok. İnsanların doğaya ihtiyacı var. İnsanlar doğanın bir parçası. Doğa varolmak için insanlara bağımlı değil. Ama diğer yandan, insanlar varolmak için tamamen doğaya bağımlı. Gittikçe artan insan sayısı ve nasıl yaşadığımız doğanın geleceğini belirleyecek. Ve bizim geleceğimizi. Ne olursa olsun doğa devam edecek. Evrim geçirecek. Sormamız gerek soru bunun bizimle mi bizsiz mi olacağı. Doğa konuşabilseydi, herhalde bunun çok da önemli olmadığını söylerdi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme
Nedensel döngü diyagramı hazırlamak
Google Draw kullanılarak nedensel döngü diyagramları hazırlayabilirsiniz. Başta zor gelebilir, gittikçe kolaylaşacağını umuyorum. Ayrıca bu, bir standart yaratma çalışması değil, uygulama önerisi niteliğinde bir belge.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Gecikmeler
Serinlemek
Öğrenciler, bir bardak kaynar suyun sıcaklık değişimini ölçecek, kaydedecek ve grafiğini çizecekler... sonra da soğuma sürecinin stok-akış diyagramını hazırlayacaklar.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Birikme
Toplama - Çıkarma
Grafikler ve stok-akış diyagramlarının toplama ve çıkarma işlemlerinde kullanımına yönelik bir uygulama önerisi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
M.1.1.2.6 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.1.1.3.2 20’ye kadar (20 dâhil) olan doğal sayılarla çıkarma işlemi yapar.
M.1.1.3.4 Doğal sayılarla çıkarma işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.2.1.2.5 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.2.1.3.4 Toplama ve çıkarma işlemleri arasındaki ilişkiyi fark eder.
M.2.1.3.6 Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.3.1.2.6 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.3.1.3.4 Doğal sayılarla toplama ve çıkarma işlemlerini gerektiren problemleri çözer.
M.3.4.1.2 Grafiklerde verilen bilgileri kullanarak veya Grafikler oluşturarak toplama ve çıkarma işlemleri gerektiren problemleri çözer.
M.3.4.1.3 En çok üç veri grubuna ait basit tabloları okur, yorumlar ve tablodan elde ettiği veriyi düzenler.
M.4.1.2.4 Doğal sayılarla toplama işlemini gerektiren problemleri çözer.
M.4.3.1.4 Uzunluk ölçü birimlerinin kullanıldığı en çok üç işlem gerektiren problemleri çözer.
M.4.3.5.2 Zaman ölçü birimlerinin kullanıldığı problemleri çözer.
M.4.3.6.5 Ton, kilogram, gram ve milligram ile ilgili problemleri çözer. Problem kurmaya yönelik çalışmalara da yer verilir.
M.4.4.1.3 Elde ettiği veriyi sunmak amacıyla farklı gösterimler kullanır.
M.4.4.1.4 Sütun grafiği, tablo ve diğer Grafiklerle gösterilen bilgileri kullanarak günlük hayatla ilgili problemler çözer.
Dünya Tarihi 101
Dünyanın tüm geçmişini bir yıla sıkıştırmış olsak, hangi ayda dünya soğumuş, hayat başlamış, oksijen ne kadar sonra atmosferi doldurmuş, hayat denizden karaya ne zaman geçmiş, dinozorlar hangi aylar arasında yaşamış olurdu? İnsan ne zaman görülmeye başladı? Ne zaman uygarlıklar kurdu ve bugüne geldik?
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar
Hamlet
Hamlet simülasyonu ile Shakespeare´in bu ünlü oyununun öykü akışı ve karakter gelişimini keşfedebilirsiniz. Hamlet bir “düşünce adamı” değil de “eylem adamı” olsaydı ne olurdu? Farklı karakter özellikleri olayların zamanlamasını ve sonunu nasıl değiştirirler? (Simülasyonun İngilizce orijinaline buradan ulaşabilirsiniz.)
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar
Louis Braille
(Görmezlerin Kitap Okumasını Sağlayan Çocuk) Günümüzde görmezler için basılan kitapların neredeyse tamamında Braille Alfabesi kullanılıyor. Kendisi gibi görmeyenlerin de okuyup yazabilmesinin yolunu bulan Louis Braille´in öyküsünün sistem düşüncesi araçları ile analizi için bir öneri…
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Zihinsel Modeller, Birikme
Tübitak Çocuk Hakları Öyküleri
Sistem Düşüncesi Araçları Uygulama Önerileri
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.
OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.
OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.
OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.
OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.
OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.
OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.
OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.
OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.
OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.
OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.
T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.
T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.
T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.
T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.
T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.
T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
Arı Filmi - Polen Gücü
Arı Filmi´nden bir alıntı kullanılarak hazırlanan ilişki çemberi ve nedensel döngü diyagramları
(Sunumun 5. slaytında kısa bir video var ancak yüklemesi uzun sürüyor)
Sunumda kullanılan ilişki çemberi çizimlerine buradan ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.1.7 Okulunun bölümlerini tanır.
HB.1.1.8 Okul çalışanlarını tanır.
T.3.1.11 Sözlü yönergeleri uygular.
T.3.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.3.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
T.3.3.11 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.3.3.13 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.3.3.24 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.
T.3.3.28 Tablo ve Grafiklerde yer alan bilgilere ilişkin soruları cevaplar.
T.4.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
T.4.1.3 Dinlediği/izlediği metni ana hatlarıyla anlatır.
T.4.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.4.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.4.3.19 Metinle ilgili sorular sorar.
T.4.3.25 Yönergeleri kavrar.
T.4.3.27 Okuduğu metindeki kahramanların özelliklerini karşılaştırır.
T.4.3.28 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.
T.4.3.34 Grafik, tablo ve çizelgelerle ilgili soruları cevaplar.
T.4.3.37 Okuduğu metindeki olaylara ilişkin düşüncelerini ifade eder.
T.4.4.14 Yazdıklarını zenginleştirmek için çizim, Grafik ve görseller kullanır.
T.4.4.6 Görselleri ilişkilendirerek bir olayı anlatır.
T4.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
Günlük Stoklar ve Akışlar – Orta Sınıflar için Problem Setleri
Basit problemleri anlamak için stok-akış diyagramları çizmeyi öğrenmek sistemik düşünmeye yardımcı olacaktır. Ortak ve tanıdık 11 duruma dayalı olarak hazırlanan aşağıdaki problem setleri, orta sınıf öğrencilerinin sistem düşüncesi araçlarını kolay anlayabilmeleri amacı ile hazırlanmıştır. Çevirinin orijinaline (Everyday Stocks and Flows – Problem Sets for Middle Grades) buradan ulaşabilirsiniz. Yazarın (Alan Ticotsky) hazırladığı diğer etkinlikler için buraya tıklayın.(İngilizce)
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme
Sağlıklı Tavuklar, sağlıklı otlaklar - İlişki Çemberi
Sağlıklı Tavuklar, Sağlıklı Otlaklar etkinliğinden yararlanılarak hazırlanan ilişki çemberi ve stok-akış diyagramları.Sunumda kullanılan “Sağlıklı Tavuklar, Sağlıklı Otlaklar Etkinlik Kılavuzuna buradan ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.6.1 Yakın çevresinde bulunan hayvanları gözlemler.
Borneo'ya inen kediler
Kedileri Borneo’ya paraşütle indirme öyküsü. Sunumda kullanılan ilişki çemberi çizimlerine buradan ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme
İki İlişki Çemberi Örneği
“Shape of Change” kitabından “Patates Kızartmanızı Böyle İster misiniz?” adlı dersten ve “Ekosistemin Kilit Taşı Türleri” adlı yazıdan yararlanılarak hazırlanan iki İlişki Çemberi örneği.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme
Ekosistemin Kilit Taşı Türleri
“Ekosistemin Kilit Taşı Türleri” adlı yazıdan yararlanılarak hazırlanan İlişki Çemberi örneği. Sunumda kullanılan ilişki çemberi çizimlerine buradan ulaşabilirsiniz. İlişki çemberi hazırlanan “İkiz Adaların Durumu” adlı yazıya buradan ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar
Patates Kızartmanızı Böyle İster misiniz?
“Shape of Change” kitabından “Patates Kızartmanızı Böyle İster misiniz?” adlı dersten yararlanılarak hazırlanan İlişki Çemberi örneği. Sunumda kullanılan ilişki çemberi çizimlerine buradan ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme
“Geri tepen düzeltmeler” kalıp yapsı (arketipi) için bir örnek
The New Yorker dergisinde çıkan bir karikatürden esinlenerek hazırlanmıştır. Kalıp yapıdaki (arketip) çizimlere tek tek ulaşmak için: çizim 1 (problem semptomu), çizim 2 (düzeltme), çizim 3 (amaçlanmayan sonuç)
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Karşılıklı Bağımlılıklar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar
Bilibonk ve Büyük Kaşıntı
6 yaş ve üzerindeki herkes için Sistem Düşüncesinin tanıtımı amacı ile yazılmış bir masal daha. Bir filin orman yaşamının birbirine bağımlı doğasını keşfetme macerası davem ediyor… Kitabın çevirisine buradan ulaşabilirsiniz. Yorumda bulunmak, katkı sağlamak veya bilgisayarınıza indirip değişiklik yapmak isterseniz, çevirinin google doc formatına buradan ulaşabilirsiniz. Kitapta kullanılan resimlere buradan ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Zihinsel Modeller, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar
Desteklenen MEB Kazanımları:
T.4.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
T.4.1.3 Dinlediği/izlediği metni ana hatlarıyla anlatır.
T.4.3.19 Metinle ilgili sorular sorar.
T.4.3.25 Yönergeleri kavrar.
T.4.3.27 Okuduğu metindeki kahramanların özelliklerini karşılaştırır.
T.4.3.34 Grafik, tablo ve çizelgelerle ilgili soruları cevaplar.
T4.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
Bilibonk ve Dikenli Çalı - Ders Planı
Şebnem Demir (Ekin Koleji Sınıf Öğretmeni) tarafından hazırlanan ders planına buradan ulaşabilirsiniz.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Zihinsel Modeller, Kaldıraç
Bilibonk ve Dikenli Çalı
6 yaş ve üzerindeki herkes için Sistem Düşüncesinin tanıtımı amacı ile yazılmış bir masal. Bir filin orman yaşamının birbirine bağımlı doğasını keşfetme macerası. Kitabın (bir mühendis tarafından yapılmış iddiasız) çevirisine buradan ulaşabilirsiniz. Yorumda bulunmak, katkı sağlamak veya bilgisayarınıza indirip değişiklik yapmak isterseniz, çevirinin google doc formatına buradan ulaşabilirsiniz. Kitapta kullanılan resimlere buradan ulaşabilirsiniz. Kitabın işlenmesi ile ilgili önerilerin çevirisine buradan ulaşabilirsiniz. Önerilerin alındığı yazının orijiali: A Systems-Based Review of Billibonk & the Thorn Patch by Linda Booth Sweeney
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Zihinsel Modeller, Kaldıraç
Desteklenen MEB Kazanımları:
T.3.1.11 Sözlü yönergeleri uygular.
T.3.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.3.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
T.3.3.11 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.3.3.13 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.3.3.24 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.
T.3.3.28 Tablo ve Grafiklerde yer alan bilgilere ilişkin soruları cevaplar.
T.4.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
T.4.1.3 Dinlediği/izlediği metni ana hatlarıyla anlatır.
T.4.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.4.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.4.3.19 Metinle ilgili sorular sorar.
T.4.3.25 Yönergeleri kavrar.
T.4.3.27 Okuduğu metindeki kahramanların özelliklerini karşılaştırır.
T.4.3.28 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.
T.4.3.34 Grafik, tablo ve çizelgelerle ilgili soruları cevaplar.
T.4.3.37 Okuduğu metindeki olaylara ilişkin düşüncelerini ifade eder.
T.4.4.14 Yazdıklarını zenginleştirmek için çizim, Grafik ve görseller kullanır.
T.4.4.6 Görselleri ilişkilendirerek bir olayı anlatır.
T4.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
Karbon Küveti
Atmosferdeki karbon stoğu nasıl çalışıyor?
Bilgi Görselini yazısız olarak görmek, kullanmak için buraya tıklayın.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar, Birikme
Küçük Prens
Küçük Prens 27 nokta ve bunları birleştiren doğrulardır olarak anlaşılmamalı. Öğrenme, çalışmaların yapılması ile, süreç boyunca gerçekleşir. Örnekler, oldukları gibi kullanılmamalı, yeniden hazırlanmalı ve sonuçlar hazırlayana göre değişlik göstermelidir.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim
Desteklenen MEB Kazanımları:
T.3.1.11 Sözlü yönergeleri uygular.
T.3.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.3.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
T.3.3.11 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.3.3.13 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.3.3.24 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.
T.3.3.28 Tablo ve Grafiklerde yer alan bilgilere ilişkin soruları cevaplar.
T.4.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
T.4.1.3 Dinlediği/izlediği metni ana hatlarıyla anlatır.
T.4.1.7 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.4.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.4.3.19 Metinle ilgili sorular sorar.
T.4.3.25 Yönergeleri kavrar.
T.4.3.27 Okuduğu metindeki kahramanların özelliklerini karşılaştırır.
T.4.3.28 Okudukları ile ilgili çıkarımlar yapar.
T.4.3.34 Grafik, tablo ve çizelgelerle ilgili soruları cevaplar.
T.4.3.37 Okuduğu metindeki olaylara ilişkin düşüncelerini ifade eder.
T.4.4.14 Yazdıklarını zenginleştirmek için çizim, Grafik ve görseller kullanır.
T.4.4.6 Görselleri ilişkilendirerek bir olayı anlatır.
T4.2.5 Sınıf içindeki tartışma ve konuşmalara katılır.
Çiçek konuşuyor… dinliyor musunuz?
Doğanın insanlara ihtiyacı yok. İnsanların doğaya ihtiyacı var. İnsanlar doğanın bir parçası. Doğa varolmak için insanlara bağımlı değil. Ama diğer yandan, insanlar varolmak için tamamen doğaya bağımlı. Gittikçe artan insan sayısı ve nasıl yaşadığımız doğanın geleceğini belirleyecek. Ve bizim geleceğimizi. Ne olursa olsun doğa devam edecek. Evrim geçirecek. Sormamız gerek soru bunun bizimle mi bizsiz mi olacağı. Doğa konuşabilseydi, herhalde bunun çok da önemli olmadığını söylerdi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme, Gecikmeler
Mercan Resifi konuşuyor… dinliyor musunuz?
Doğanın insanlara ihtiyacı yok. İnsanların doğaya ihtiyacı var. İnsanlar doğanın bir parçası. Doğa varolmak için insanlara bağımlı değil. Ama diğer yandan, insanlar varolmak için tamamen doğaya bağımlı. Gittikçe artan insan sayısı ve nasıl yaşadığımız doğanın geleceğini belirleyecek. Ve bizim geleceğimizi. Ne olursa olsun doğa devam edecek. Evrim geçirecek. Sormamız gerek soru bunun bizimle mi bizsiz mi olacağı. Doğa konuşabilseydi, herhalde bunun çok da önemli olmadığını söylerdi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme, Gecikmeler
Sekoya konuşuyor… dinliyor musunuz?
Doğanın insanlara ihtiyacı yok. İnsanların doğaya ihtiyacı var. İnsanlar doğanın bir parçası. Doğa varolmak için insanlara bağımlı değil. Ama diğer yandan, insanlar varolmak için tamamen doğaya bağımlı. Gittikçe artan insan sayısı ve nasıl yaşadığımız doğanın geleceğini belirleyecek. Ve bizim geleceğimizi. Ne olursa olsun doğa devam edecek. Evrim geçirecek. Sormamız gerek soru bunun bizimle mi bizsiz mi olacağı. Doğa konuşabilseydi, herhalde bunun çok da önemli olmadığını söylerdi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme, Gecikmeler
Su konuşuyor… dinliyor musunuz?
Doğanın insanlara ihtiyacı yok. İnsanların doğaya ihtiyacı var. İnsanlar doğanın bir parçası. Doğa varolmak için insanlara bağımlı değil. Ama diğer yandan, insanlar varolmak için tamamen doğaya bağımlı. Gittikçe artan insan sayısı ve nasıl yaşadığımız doğanın geleceğini belirleyecek. Ve bizim geleceğimizi. Ne olursa olsun doğa devam edecek. Evrim geçirecek. Sormamız gerek soru bunun bizimle mi bizsiz mi olacağı. Doğa konuşabilseydi, herhalde bunun çok da önemli olmadığını söylerdi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme, Gecikmeler
Toprak konuşuyor… dinliyor musunuz?
Doğanın insanlara ihtiyacı yok. İnsanların doğaya ihtiyacı var. İnsanlar doğanın bir parçası. Doğa varolmak için insanlara bağımlı değil. Ama diğer yandan, insanlar varolmak için tamamen doğaya bağımlı. Gittikçe artan insan sayısı ve nasıl yaşadığımız doğanın geleceğini belirleyecek. Ve bizim geleceğimizi. Ne olursa olsun doğa devam edecek. Evrim geçirecek. Sormamız gerek soru bunun bizimle mi bizsiz mi olacağı. Doğa konuşabilseydi, herhalde bunun çok da önemli olmadığını söylerdi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme, Gecikmeler
Yağmur Ormanı konuşuyor… dinliyor musunuz?
Doğanın insanlara ihtiyacı yok. İnsanların doğaya ihtiyacı var. İnsanlar doğanın bir parçası. Doğa varolmak için insanlara bağımlı değil. Ama diğer yandan, insanlar varolmak için tamamen doğaya bağımlı. Gittikçe artan insan sayısı ve nasıl yaşadığımız doğanın geleceğini belirleyecek. Ve bizim geleceğimizi. Ne olursa olsun doğa devam edecek. Evrim geçirecek. Sormamız gerek soru bunun bizimle mi bizsiz mi olacağı. Doğa konuşabilseydi, herhalde bunun çok da önemli olmadığını söylerdi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme, Gecikmeler
Okyanus konuşuyor… dinliyor musunuz?
Doğanın insanlara ihtiyacı yok. İnsanların doğaya ihtiyacı var. İnsanlar doğanın bir parçası. Doğa varolmak için insanlara bağımlı değil. Ama diğer yandan, insanlar varolmak için tamamen doğaya bağımlı. Gittikçe artan insan sayısı ve nasıl yaşadığımız doğanın geleceğini belirleyecek. Ve bizim geleceğimizi. Ne olursa olsun doğa devam edecek. Evrim geçirecek. Sormamız gerek soru bunun bizimle mi bizsiz mi olacağı. Doğa konuşabilseydi, herhalde bunun çok da önemli olmadığını söylerdi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme, Gecikmeler
Doğa konuşuyor… dinliyor musunuz?
Doğanın insanlara ihtiyacı yok. İnsanların doğaya ihtiyacı var. İnsanlar doğanın bir parçası. Doğa varolmak için insanlara bağımlı değil. Ama diğer yandan, insanlar varolmak için tamamen doğaya bağımlı. Gittikçe artan insan sayısı ve nasıl yaşadığımız doğanın geleceğini belirleyecek. Ve bizim geleceğimizi. Ne olursa olsun doğa devam edecek. Evrim geçirecek. Sormamız gerek soru bunun bizimle mi bizsiz mi olacağı. Doğa konuşabilseydi, herhalde bunun çok da önemli olmadığını söylerdi.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme, Gecikmeler
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.6.4 Doğayı ve çevresini temiz tutma konusunda duyarlı olur.
Jay Forrester’ın Sistem Dinamikleri ve K-12 ile ilgili yorumları
Jay Forrester Sistem Dinamikleri Derneğinin 33 Uluslararası Konferasının akşam yemeğinde kısa bir konuşma yaptı. Konuşma 12 dakika kadar sürüyor. K-12 ile ilgili yorumların bulunduğu (ve alt yazıları hazırlanan) bölüm 5 dakika. Konuşmanın yarısına yakını K-12 eğitimine ayrılmış. Jay Forrester, elektrik mühendisi, bilgisayar mühendisi, sistem bilimcisi. MIT Sloan Yönetim Okulundan emekli Profesör. Sistem Dinamikleri alanının kurucusu. Konuşmanın yapıldığı tarihte Forrester 98 yaşında. (Video alt yazılarının metin haline buradan ulaşabilirsiniz)
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim
Sistem Dinamikleri Yaklaşımı ile Fizik – Tek Boyutta Hareket
TÜBİTAK’ın 5002 kodlu “Akademik E-Ders” çağrısı için hazırlanan örnek. Sistem Dinamikleri ile Fizik derslerinin nasıl olabileceği ile ilgili bir deneme.. Modeli Stella 10 kullanarak hazırladık. Aynı modelleme, Vensim veya InsightMaker yazılımları ile de (ücretsiz) yapılabilir.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar
Tarih 119 – Sistem Dinamikleri Yaklaşımı ile Bir Tarih Dersi Önerisi
Sistem dinamikleri / sistem düşüncesi araçları ile tarihin nasıl analiz edilebileceği ile ilgli birkaç fikir. Herkese aynı duygusal uzaklıkta olacağı varsayımı ile örnekleri Amerikan İç Savaşı üzerinden hazırladık.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Varsayımlar, Birikme, Gecikmeler
I Love Lucy
Geri tepen düzeltme kalıp yapısı (arketipi) için bir örnek “Acil” bir çözüm, problemi daha kötüye götüren amaçlanmamış sonuçlara neden olabilir. ABD’de 1950’li yıllarda yayınlanan “I Love Lucy” adlı durum komedisi (sitcom) dizisinin “Şeker Fabrikası” bölümünden “geri tepen düzeltmeler” arketipi için hazırlanan örneğe ulaşmak için buraya tıklayın.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Tha Faustian Bargain / Faust Pazarlığı
“Geri tepen düzeltme” (Fixes that fail/backfire) arketipine örnek olabilir. Getirilen çözüm, neden olduğu diğer bir sonuç nedeni ile zaman içinde sorunu büyütüyor. Verimliliği artırmak için getirilen çözüm (endüstri devrimi), işi anlamsızlaştırdığı için (amaçlanmayan sonuç), zamanla verimliliği düşürüyor.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar
Borton İlkokulu Öğrencileri
Birinci sınıf öğrencileri, oyun alanında karşılaştıkları sorunları anlamakta ve çözümler geliştirmekte, nedensel döngü diyagramlarının nasıl yardımcı olduğunu anlatıyorlar. Borton Magnet School internet sitesi
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç
Kurtlar ve Nehirler
“Herhangi bir şeyi ucundan tutup kaldırmaya kalktığımızda,
Evrendeki diğer her şey ile bağlantılı olduğunu buluyoruz.”
– John Muir
70 yıl aradan sonra Birleşik Devletleri Yellowstone Ulusal Parkında kurtlar yeniden salıverildiğinde, müthiş ilgi çekici bir besin dizisi (trophic cascade) gerçekleşti.
Besin dizisi nedir ve kurtlar nehirleri tam olarak nasıl değiştirdiler?
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kapsamlı Düşünme, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.2.6.1 Bitki ve hayvanların yaşaması için gerekli olan şartları karşılaştırır.
HB.2.6.3 Yakın çevresindeki doğal unsurların insan yaşamına etkisine örnekler verir.
Atıf
(Lisans, kullanan kişilere orjinal eserden alıntı yaptıkları sürece, eseri dağıtma, karıştırma, ince ayar yapma, ya da üzerine çalışma haklarını verir.)
A Systems Story / Bir Sistem Öyküsü
Sistem düşüncesinin temel kavramları için kısa bir tanıtım.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Farklı Bakış Açıları, Varsayımlar, Kapsamlı Düşünme, Zihinsel Modeller, Kaldıraç, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler, Giderek Yaklaşma
Balık Tutma Dersi
İnsanoğlu neden çalışır? İhtiyaçlarını karşılayabilmek için mi, yoksa ihtiyaçlarından çok daha fazlasına ulaşabilmek için mi? Peki, kendini yormayıp açgözlü davranmadan huzur içinde bir yaşam sürdürebilmek çok mu zor? 1972 Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi Heinrich Böll'ün efsanevi öyküsündeki turistin ve balıkçının bakış açılarının nedensel döngülerleri...
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Bağlantılar
Desteklenen MEB Kazanımları:
OÖ.1.1 Nesne/durum/olaya dikkatini verir.
OÖ.1.17 Neden-sonuç ilişkisi kurar.
OÖ.1.18 Zamanla ilgili kavramları açıklar.
OÖ.1.19 Problem durumlarına çözüm üretir.
OÖ.1.2 Nesne/durum/olayla ilgili tahminde bulunur.
OÖ.1.3 Algıladıklarını hatırlar.
OÖ.2.10 Görsel materyalleri okur.
OÖ.2.11 Okuma farkındalığı gösterir.
OÖ.2.12 Yazı farkındalığı gösterir.
OÖ.2.7 Dinlediklerinin/izlediklerinin anlamını kavrar.
OÖ.2.8 Dinlediklerini/izlediklerini çeşitli yollarla ifade eder.
T.1.1.4 Görselden/görsellerden hareketle dinleyeceği/izleyeceği metin hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.5 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi hakkında tahminde bulunur.
T.1.1.6 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.1.1.8 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.1.1.9 Sözlü yönergeleri uygular.
T.1.3.12 Okuma stratejilerini uygular.
T.1.3.13 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.15 Metinle ilgili soruları cevaplar.
T.1.3.16 Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.1.3.17 Metnin konusunu belirler.
T.2.1.3 Dinlediği/izlediği metni anlatır.
T.2.1.5 Dinlediklerine/izlediklerine yönelik sorulara cevap verir.
T.2.1.7 Sözlü yönergeleri uygular.
T.2.3.10 Görsellerle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.11 Görsellerden hareketle okuyacağı metnin konusunu tahmin eder. 2.3.12. Okuduklarını ana hatlarıyla anlatır.
T.2.3.14 Okuduğu metinle ilgili soruları cevaplar.
T.2.3.6 Okuma stratejilerini uygular.
T.3.1.2 Dinlediklerinde/izlediklerinde geçen olayların gelişimi ve sonucu hakkında tahminde bulunur.
Yuva Filmi Eğitim Notları
Film, oluşumundan bugüne, Dünya tarihini, yaşamı, insanları ve yaptıklarını anlatıyor. Tamamı havadan çekilen filmin, estetik çekimlerle desteklenen çok güçlü bir mesajı var. Filmin resmi internet sitesine ulaşmak için buraya tıklayın.(Film bu siteden İngilizce, Fransızca ve İspanyolca ücretsiz izlenebiliyor) Film ile ilgili derlenen NTV Haberine ulaşmak için buraya tıklayın. Çevirinin düz metin haline ulaşmak (ve yazım/çeviri hataları ile ilgili uyarıda bulunmak ve yorum yapmak) için buraya tıklayın.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme, Gecikmeler
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.6.4 Doğayı ve çevresini temiz tutma konusunda duyarlı olur.
Sağlıklı Tavuklar, Sağlıklı Otlaklar
Etkinlik, öğrencilerin bir çiftliğin yaşayan sistemleri konusunda düşünmelerine yardımcı olmak ve öğrencilere evlerine götürüp diğer durumlarda kullanabilecekleri bir zihinsel çerçeve vermek amacı ile tasarlanmıştır. Nedensellik döngüleri, zaman ufku ve stok-akış diyagramları gibi kavramlar kullanarak, çiftlikteki otlakta bulunan tavuklar, inekler, toprak, gübre vb. gibi öğelerin aralarındaki ilişkilerin nasıl çalıştığını gösterecekler. Bu uygulamayı, öğrencilerinizin çiftlik çevresindeki insan, toprak ve doğal yaşamı, ilgi çekici fakat birbirinden kopuk parçalar olarak değil enerji dolu canlı sistemler olarak görmeleri için kullanabilirsiniz.evet
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.6.1 Yakın çevresinde bulunan hayvanları gözlemler.
Bulaşma (K-3 uyarlaması)
Bulaşıcı bir hastalığın yayılmasını gösteren bir oyun. Bulaşma davranışı, bir hastalığın, iyi bir fikrin veya bir iyiliğin yayılması gibi çok farklı konularda görülebiliyor. Oyun, “Infection Game For Primary Students (Grades K-3), Anne LaVigne ve Lindsey Buckler, 2013 Creative Learning Exchange” çevirisidir. Oyunun bilgisayar modeli için buraya tıklayın. (İngilizce)
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Karşılıklı Bağımlılıklar, Birikme
Balıklar, Balıkçılar
(Fishbanks simülasyonunun K-12 uyarlaması) “Büyümenin Sınırları (Limits to Growth)” kitabı yazarlarından Dennis Meadows, sürdürülebilir kaynak yönetimi konusunda üst düzey yöneticilere yönelik bir oyun geliştirdi. 1980’li yıllarda geliştirilen oyun, bugün MIT dahil dünyanın pek çok üniversitesinde ve eğitim kurumunda, sürdürülebilir kaynak yönetimi konusunda en çok kulanılan bilgisayar oyunu. (Oyunun yetişkinlere yönelik İngilizce orijinaline buradan ulaşabilirsiniz) Oyunun okul öncesi eğitime uyarlama çalışmalarına başladık. İlk aşamada, 3 oturumluk kinestetik bir oyun hazırlandı.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Mamut Oyunu sonrası için Modelleme Etkinliği
Zar oyunu öğrencilere mamut nüfusunun nasıl değiştiği konusunu uygulamalı olarak öğrenme fırsatı verdi. Artık mamut nüfusunun bilgisayar modellemesi ile yeni şeyler öğrenmeye hazırlar. Etkinlik yönergesi için buraya tıklayın. (Yönergenin orijinali için buraya tıklayın)
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı
Yaylarla Eğlence
Öğrenciler, farklı özelliklere sahip yayların nasıl davrandığını, bir simülasyon yardımı ile keşfederler. Öğrenciler, simülasyon üzerinde, esneklik, direnç, basma ve çekme miktarını değiştirebilirler.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Bağlantılar
Çok Fazla Hayvan
Öğrenciler, evlerindeki evcil hayvanlar, kuşlar, çevrelerindeki vahşi hayatın içinde hayvanları sürekli görürler. Bu ders, öğrencilerin, popülasyonların zaman boyunca nasıl azalıp arttığını keşfetmelerini sağlar.
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.3.6.1 İnsan yaşamı açısından bitki ve hayvanların önemini kavrar.
Yabanda İnişler Çıkışlar: Av-Avcı
Bu ders, öğrencilerin, bir ekosistem içindeki iki hayvan popülasyonunun (kurtlar ve geyikler) karşılıklı ilişkilerini keşfetmelerini sağlar. Simülasyondaki hayvanlardan biri avcıdır. Diğeri ise av. Karşılıklı ilişkiye girip birbirlerini etkiledikçe popülasyonları zaman boyunca artar ve azalır (salınır, dalgalanır).
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.6.1 Yakın çevresinde bulunan hayvanları gözlemler.
HB.3.6.1 İnsan yaşamı açısından bitki ve hayvanların önemini kavrar.
Şimdi Hepsi Bir Arada: Av, Avcı ve Bitkiler
Bu ders, öğrencilerin, bir ekosistem içindeki iki hayvan popülasyonunun (kurtlar ve geyikler) ve bitkilerin karşılıklı ilişkilerini keşfetmelerini sağlar. Karşılıklı ilişkiye girip birbirlerini etkiledikçe popülasyonlar ve bitkiler zaman boyunca artar ve azalır (salınır, dalgalanır).
Desteklenen Sistem Düşünürü Alışkanlıkları:Büyük Resim, Zaman Boyunca Değişim, Sistemin Yapısı, Karşılıklı Bağımlılıklar, Bağlantılar, Kısa ve Uzun Erimli Sonuçlar, Birikme
Desteklenen MEB Kazanımları:
HB.1.6.1 Yakın çevresinde bulunan hayvanları gözlemler.
HB.1.6.2 Yakın çevresinde bulunan bitkileri gözlemler.
